بەڕێوەبەری هونەری ئاماری سلێمانی ڕایگەیاند، تا ئێستا نزیکەی 90%ی ماڵەکانی سلێمانی لە سەرژمێری گشتی تۆمارکراون.

سۆران غەفور بەڕێوەبەری هونەری ئاماری سلێمانی لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند، نزیکەی 90%ـی ماڵەکانی سلێمانی لە سەرژمێریی تۆمارکراون و سبەی بژمێرەکان سەردانی تەواوی شوێنەکانی دیکەی سلێمانی دەکەن.

ئاماری سلێمانی: ڕێژەی سەرژمێری گەیشتۆتە نزیکەی 90%

وەزارەتی ناوخۆی عێراق ڕەتی كردەوە بڕیاریان دابێت لەسەر درێژكردنەوەی ماوەی قەدەغەی هاتووچۆ. 

عەمید میقداد میری، وتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی عێراق لە لێدوانێکدا رایگەیاند، قەدەغەی هاتووچۆ تەنیا بۆ دوو رۆژ دانراوە ئەوانیش رۆژانی چوارشەممە و پێنجشەممەیە.

باسی لەوەشکرد، ئەوەی لە تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی بڵاوبوونەتەوە سەبارەت بە درێژكردنەوەی ماوەی قەدەغەی هاتووچۆ، دوورە لە ڕاستییەوە.

ماوەی قەدەغەی هاتووچۆ درێژدەکرێتەوە؟

وتەبێژی وەزارەتی كارەبا ڕایگەیاند، بەهۆی نەبوونی دەوامی فەرمانگەکان تا چوار ڕۆژی دیکە پێدانی کارەبای 17 کاتژمێری بەردەوام دەبێت.

ئومێد ئەحمەد، وتەبێژی وەزارەتی كارەبای حکومەتی کاربەڕێکەر لە بڵاوکراوەیەکدا ڕایگەیاند، لە هەردوو رۆژی پشووی سەرژمێری تاوەکو رۆژی یەكشەممەی داهاتوو 17 کاتژمێر کارەبای نیشتیمانی بە هاوڵاتییان دەدرێت.

ڕوونیشیکردەوە، تیمەکانی کارەبا لە بەرهەمهێنان و گواستنەوە و دابەشكردن و كۆنترۆڵی كارەبا بە بەرنامەیەكی تایبەتەوە ئەم بڕە كارەبایە بۆ هاونیشتمانییان دابیندەكەن.

ئەوەشی خستەڕوو، تیمەكانی چاككردنەوەی كارەبا بۆ چارەسەرکردنی هەر جۆرە گرفتێک بە شێوەی ئیشكگری لە دەوام دەبن و بۆ خزمەتکردنی هاوبەشانی کارەبا لەسەر هێڵ دەبن.

ئەمە لە کاتێکدایە، لە ئێستادا کاتژمێرەکانی پێدانی کارەبای نیشتیمانی بە هاوڵاتیان بە شێوەیەکی بەرچاو کەمیکردووە.

پێدانی کارەبای 17 کاتژمێری تاوەکو چوار ڕۆژی دیکە بەردەوام دەبێت

یەکێتی زانایانی ئاینی ئیسلامیی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، لەكاتی سەردانی تیمەكانی سەرژمێری گشتی بۆ تۆماركردنی كەسەكان، هەر كەسێك زانیاری هەڵە بدات گوناهبار دەبێت. ڕەعد ئۆمەربلی، وتەبێژی لقی هەولێری یەكێتیی زانایانی ئایینی ئیسلامی كوردستان لەلێدوانێکدا ڕایگەیاندووە: “نابێت ئەو وردەكارییانەی بۆ سەرژمێری پێویستن بەهەڵە بە كارمەندانی سەرژمێری بدرێت، هەر كەسێك زانیاریی هەڵە بدات گوناهبار دەبێت.” ئاماژەی بەوەشکردووە: “تەنیا كارمەندانی ئەمنی دەتوانن بەشێك لەو زانیارییانەی، كە لەڕووی ئەمنییەوە كاریگەرییان دەبێت، نەیدەن بە بژمێرەكان، چونكە ڕوون نییە ئەو زانیارییانە بۆ چی دامودەزگایەك دەچێت و چۆن مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت”.

یەکێتی زانایان: ئەوەی زانیاری هەڵە بدات لە سەرژمێرییدا گوناهبار دەبێت

پرۆسەی سەرژمێری گشتی لە سەرتاسەری عێراق و هەرێم بەردەوامە، بەهۆی سەرژمێرییەکەشەوە تا کاتژمێر 12ی سبەی شەو قەدەغەی هاتوچۆ دەبێت. ئەمڕۆ چوارشەممە, وەزارەتی پلاندانانی عێراق رایگەیاند، داوا لە هاوڵاتیان دەکەن زانیاری دروست بدەنە بژمێرەکان و هاوکاریان بن، وەزیرى پلاندانانى هەرێمیش سەبارەت بە قەدەغەی هاتوچۆ باسی لەوە کرد، قەدەغەى هاتوچۆ سنوردارە و لایەنە خزمەتگوزارییەکان ناگرێتەوە. هاوکات، لیژنەی باڵای سەرژمێری رایگەیاند، دوای 48 کاتژمێر ئەنجامی بەرایی سەرژمێری رادەگەیەنرێت، پارێزگارى هەولێریش ئاماژەی بەوەکرد، بەهۆى سەرژمێرییەوە داتاى ورد دەکەوێتە دەست دامەزراوەکانى حکومەت.

پرۆسەی سەرژمێریی سەرتاسەری لە عێراق و هەرێم بەردەوامە

بەڕێوەبەری ئاماری سلێمانیی رایگەیاند، ئەمڕۆ تەواوکاری هەمان قۆناغی چەند رۆژی رابردووەوە و پرسیاری تۆمارە خێزانییەکان دەکرێت و کاتێکی کەمی دەوێت.

ئەمڕۆ چوارشەممە 20-11-2024، شوان جەبار، بەڕێوەبەری ئاماری سلێمانیی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ئەمڕۆ تەواوکاری هەمان قۆناغی چەند رۆژی رابردووەوە و پرسیاری تۆمارە خێزانییەکان دەکرێت و کاتێکی کەمی دەوێت و لەدوای 22ی مانگەوە تاوەکو 10ی 12 یاخوە 15ی 12 قۆناغێکی نوێ دەستپێدەکات کە وەرگرتنی وەڵامی 70 پرسیارەکەیە لە هاوڵاتییان.

باسی لەوەشکرد، بەپێی رێنماییەکان، هەر کەسێک بیانی بێت یاخود عێراقی بێت، بەڵگەنامەی هەبێت یاخود نەبێت تۆماردەکرێت، ئەوانەی لە دەرەوەی وڵاتیشن لە قۆناغێکی دیکەدا حکومەتی عێراق دەیەوێت تۆماریان بکات.

ئەوەشی خستەڕوو، لەم دوو رۆژەدا دەبێت هەموو ئەو شوێنانەی دانیشتووانی تێدایە دەبێت بەسەربکرێنەوە و تۆماربکرێن، چونکە دوای سەرژمێری دەچینە قۆناغێکی نوێوە.

ئاماری سلێمانی: پرسیارەکانی ئەمڕۆ کاتێکی کەمی دەوێت

سەرژمێری گشتی واتا بوونی داتا و زانیاری سەبارەت بە دانیشتوان و چاڵاکییەکانی دانیشتوان وادەکات دەوڵەت پلان و بەرنامە دابنێت بۆ ئەوەی لە ماوەی دە ساڵی ئاییندە تووشی هیچ ئاستەنگێک نەبێت و وڵات بەرەو پێش بچێت.

ئەو سەرژمێرییە گشتیانەی لە عێڕاق ئەنجامدراون؟
تاوەکو ئێستا هەشت جار سەرژمێری گشتی لە عێراق ئەنجامدراوە کە بەم شێوەیە:
1-یەکەم پرۆسەی سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی 1927ئەنجامدرا
2-دووەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە ساڵی 1934 ئەنجامدرا کە ئەوەیان بە دوو خول تەواو کراوە، خولی یەکەم لە مانگەکانی (ئەیلوول و تشرینی یەکەمی)ی ئەو ساڵە بوو، خولی دووەمیش لە مانگەکانی (ئاب و ئەیلوول)ی ساڵی 1935 بوو بۆ ئەوانەی کە دواکەوتبوون و لە ساڵی پێشووی خۆیان، تۆمار نەکردبوو.
3-سێیەم سەرژمێریی لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1947ئەنجامدرا.
4-چوارەم سەرژمێری لە یەکی تشرینی یەکەمی ساڵی 1957ئەنجامدرا .
5-پێنجەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە ساڵی 1965 ئەنجامدرا ، بڕیاربوو لە ساڵی 1967ەنجام بدرێت، بەڵام وەک پێویستی بۆ خۆئامادەکردن بۆ ھەڵبژاردن (وەک حکوومەتی ئەو کاتی عێراق) رایگەیاندبوو، سەرژمێرییەکە لە14ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1965 ئەنجامدرا.
6-شەشەم سەرژمێری گشتیی لە 17ی تشرینی یەکەمی 1977ئەنجامدرا.
7-حەوتەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە16ی تشرینی یەکەمی 1987ئەنجامدرا کە سەرجەم پارێزگاکانی عێراقی گرتەوە، جگە لە (ناوچە سنوورییەکان لەگەڵ ئێران)، ئەوەیش بەھۆی جەنگی عێراق-ئێران، نەتواندرا زانیارییەکان لەبارەی ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانە کۆبکرێتەوە.
8-ھەشتەم سەرژمێری گشتیی لە عێراق لە 16ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1997ئەنجامدرا . 

بەگوێرەی بەڵگەنامەیەکی مێژووی، یەكەم سەرژمێریی گشتیی عێراق بەسەرپەرشتی ڕاستەوخۆی ئینتیدابی بەریتانیا لە 14 ویلایەت ئەنجامدراوە، بەویلایەتەكانی هەولێر، كەركووك و سلێمانیەوە.

دواتر ساڵی 1927 جارێكی دیكە سەرژمێریی كراوە، بەهۆی زۆر هەڵە لە پڕۆسەکە ئەنجامەکانی هەڵوەشێندرانەوە و کاری پێنەکرا هەر بەوهۆیەوە یەکەم سەرژمێری پەسندکراو لە 1927 دادەندرێت. 

ئەنجامی یەکەم سەرژمێری گشتی عێراق بەم شێوەیە بوو:

ژمارەی دانیشتووانی هەموو عێراق بریتیی بوو لە: 2 ملیۆن و 849 هەزار و 282 کەس بووە

کە بەجۆرێک ژمارەی دانیشتووانی هەولێر بریتیی بوو لە 106 هەزار کەس بووە، هەروەها ژمارەی دانیشتووانی سلێمانی 155 هەزار کەس بوو، هاوکات ژمارەی دانیشتووانی کەرکووک، 92 هەزار کەس بووە.

لەلایەکی دیکەوە، دهۆک ئەوکات پارێزگا نەبووە، بەڵکو سەر بەپارێزگای موسڵ بووە، کە ژمارەی دانیشتووانی موسڵ، 350 هەزار و 378 کەس بووە.

وا بڕیارە لە ڕۆژانی 20 و 21 مانگ نۆیەمین پڕۆسەی سەرژمێری گشتی لە تەواوی عێراق ئەنجامبدرێت.

بەڕێوەچوونی سەرجەم سەرژمێرییەکان لە عێراق

سەرۆکی سەندیکای شۆفێرانی سلێمانی ڕایگەیاند، ئەمڕۆ ژمارەیەک شۆفێری دەرەوەی تێرمیناڵی سەرەکی سلێمانی نرخی گەیاندنی هاوڵاتیانیان بۆ کەرکوک بەرزکردەوە.

ئەمڕۆ سێشەممە 19-11-2024، ئازاد ئەحمەد سەرۆکی سەندیکای شۆفێرانی سلێمانی لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند، بەهۆی دروست بونی لۆد لەسەر تێرمیناڵی سەرەکی سلێمانی و نەمانی تاکسی چون بۆ شاری کەرکوک، ژمارەیەک شۆفێری تاکسی دەرەوەی تێرمیناڵ نرخی زیاد لە هاوڵاتیان وەردەگرن.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو تاکسیانە هێڵیان نییە و بە 15 هەزار دینار هاوڵاتیان دەبەن بەرەو شاری کەرکوک.

ئەوەشی خستەڕوو، ئێستا دەچنە تێرمیناڵ و لێپێچینەوە لەگەڵ ئەو شۆفێرانە دەکرێت.

باسی لەوەشکرد، نرخی چون بۆ شاری کەرکوک بۆ سەرنشینێک 10 هەزار دینارە و رێگەپێدراو نییە زیاتر وەربگیرێت.

ئەمە لە کاتێکدایە، بەهۆى سەرژمێرییەوە، کەرکوکییەکانى دانیشتووى سلێمانى گەڕانەوە بۆ شارەکەیان و بەشدارى پڕۆسەکە دەکەن.

سەندیکای شۆفێران لەبارەی گرانبوونی نرخی گواستنەوەی سلێمانی بۆ کەرکوک هاتە دەنگ

وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی ڕایگەیاند، بە بڕیاری دادوەر باوکی ئەو دوو خوشکەی لە شاری سلێمانی کوژران دەستگیرکرا.

ئەمڕۆ سێشەممە 19-11-2024، سەرکەوت ئەحمەد، وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی لە لێدوانێکدا رایگەیاند، لێکۆڵینەوەکان لەسەر ئەو دۆسیە بەردەواممە و لێکۆڵینەوەکان سەرەتایین و ناتوانن زانیاری وردتر بخەنە ڕوو، هاوکات خەڵک لەسەر ئەو دۆسیە گیراوە.

 ڕوونیشیکردەوە، برای دوو کچە کوژراوەکە کە گوایە خۆی کوشتووە ئەو زانیارییانە دوورن لە راستییەوە و تۆمەتبار خۆی نەکوشتووە و هەڵهاتووە و هێزەکانی پۆلیس بەدوایەوەن بۆ دەستگیرکردنی.

ئاشکراشیکرد، برای دوو کچە کوژراوەکە لە دەرەوەی سلێمانییە و بە دیاریکراوی ناتوانن شوێنەکە ئاشکرا بکەن، لەسەر دۆسیەکە بە بڕیاری دادوەر باوکی کچە کوژراوەکان دەستگیرکراوە و لێکۆڵینەوە لەگەڵیدا بەردەوامە، لە ماوەیەکی کورتدا تۆمەتبار دەستگیردەکرێت و دەدرێت بە دادگا.

ئەمە لە کاتێکدایە، هەفتەی پێشووتر دوو خوشک بەهۆی کێشەیەکی کۆمەڵایەتیەوە لە گەڕەکی بەکرەجۆی شاری سلێمانی کوژران، پۆلیسی سلێمانیش تۆمەتباری سەرەکی کە براکەیانە تاوەکو ئێستا نەیتوانیوە دەستگیری بکات.

باوکی دوو خوشکە کوژراوەکەی سلێمانی دەستگیرکرا

ئاسایشی سلێمانی ڕایگەیاند، “لە کاتژمێر 11ی ئەمشەوەوە هاتوچۆی پیادە، ئۆتۆمبێل و ماتۆرسکیل قەدەغەیە، هەر کەسێک بە جۆرە بیانووییەک لە دەرەوە بێت لێپرسینەوەی لەگەڵدا دەکرێت”. 

ئەمشەو 19-11-2024، بەڕێوەبەرایەتی ئاساییشی ڕۆژئاوای سلێمانی لە ڕاگەیەندراوێک هۆشداری دەداتە هاوڵاتیان و ڕایگەیاند: “بەمەبەستی پاراستنی سەر و ماڵ و موڵکی هاوڵاتیان، لە سنوری قەزای چەمچەماڵ و قەزای بازیانــدا، هاوڵاتیان و شۆفێران کە لەکاتژمێر 11ی ئەمشەوەوە بەهەموو شێوەیەک هاتوچۆی پیادە و ئۆتۆمبێل و ماتۆرسکیل و هەر جۆرێکی تری گوێزەرەوە قەدەغەیە”.

ئاشکراشیکرد: “بۆئەو مەبەستەش لەکاتژمێر 10 شەوەوە هێزەکانی ئاساییش و مەفرەزەکانیان بەناو شاردا بڵاودەکەینەوە و ئیجرائاتی توونــد دەگرینەبەر و لێپرسینەوە لەو کەسانە دەکەین کە لە دەرەوەی ماڵەکانیانن”.

ڕوونیشیکردەوە: “هاوڵاتیان لەوکاتەی دیاریکراوە تاکو کۆتاییهاتنی پڕۆسەی سەرژمێریی پابەندبن بە بڕیارەکانەوە و لە ماڵەکانیان بمێننەوە”.

ئەوەشی خستەڕوو: “بەپێچەوانەوە هەر کەسێک و بەهەر جۆرە بیانووییەک لە دەرەوە بێت، ئیجرائات و لێپرسینەوەی تووندی لەگەڵــــدا دەکرێت “.

“لە کاتژمێر 11ی ئەمشەوەوە هەر کەسێک بە پیاد هاتووچۆ بکات لێپرسینەوەی لەگەڵدا دەکرێت”

وەزیری بە وەكالەتی سامانە سروشتییەكانی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم پێشبینی دەکات، سەرەتای ساڵی داهاتوو، هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم دەستپێبکاتەوە.
ئەمڕۆ سێشەممە، كەمال محەمەد، وەزیری بە وەكالەتی سامانە سروشتییەكانی حكومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان لە لێدوانێکدا رایگەیاند: "بەهۆی ڕاگیرانی هەناردەی نەوتی كوردستان بۆ بەندەری جەیهانی توركیا، مانگانە زیاتر لە یەك ملیار دۆلار و تا ئێستاش نزیكەی 20 ملیار دۆلار زیانی دارایی بە گەنجینەی عێراق گەیشتووە".
ئاماژەی بەوەش كرد: "لە ماوەی ڕابردوودا وەك حكومەتی هەرێم چەندین ڕێككەوتنمان لەگەڵ حكومەتی فیدراڵی ئیمزا كرد بۆ هەناردەكردنەوەی نەوت، بەڵام خاڵێكی ناو یاسای بودجەی گشتیی عێراق كە تێچووی دەرهێنان و گواستنەوەی هەر بەرمیلێك نەوتی بە شەش دۆلار لە كێڵگە نەوتییەكانی هەرێمی كوردستان دیاری كردووە، ڕێگر بووە لە جێبەجێكردنی ڕێككەوتنەكان و هەناردەكردنەوەی نەوت".
ناوبراو باسی لەوەش کرد: "هەولێر و بەغدا لەسەر هەمواركردنەوەی ئەو خاڵەی ناو یاسای بودجە و زیادكردنی تێچووی دەرهێنان و گواستنەوەی نەوت بۆ نزیكەی 20.6 دۆلار ڕێككەوتوون و لە قۆناغی یەكەمدا نزیكەی 16 دۆلار بۆ كۆمپانیاكان خەرج دەكرێت".
کەمال محەمەد لەبارەی قۆناغی دووەمەوە دەڵێت: "لەگەڵ حكومەتی فیدراڵی ڕێككەوتووین، دوای هەمواركردنەوەی ئەو خاڵەی یاسای بودجە، كۆمپانیایەكی ڕاوێژكاریی نێودەوڵەتیی بێلایەن، وردبینی لە دیاریكردنی تێچووی دەرهێنان و هەناردەی نەوت بكات و ماوەی 60 ڕۆژ مۆڵەت بە كۆمپانیاكە دەدرێت ئەو بڕە ڕاستەقینە دیاری بكات".
وەزیری بە وەكالەتی سامانە سروشتییەكانی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم پێشبینیش دەکات، تا كۆتایی ئەمساڵ هەمواری یاساكە پەسەند بكرێت، ئامادەكارییەكان تەواو ببن و سەرەتای ساڵی داهاتوو، هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان دەستپێبكاتەوە.

وەزیری سامانە سروشتییەکان: ساڵی داهاتوو هەناردەی نەوت دەستپێدەکاتەوە

پارێزگای هەولێر رایگەیاند، بە بڕیارى ئومێد خۆشناو، ئەو ڕێستۆرانتەى بانگەشەى فڕۆشتنى خواردنى گرانبەهاى دەکرد داخرا.
ئەمڕۆ سێشەممە، پارێزگای هەولێر لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە: "دواى بڵاو بوونەوەى گرتە ڤیدۆیەک لە تۆڕەکۆمەلایەتییەکان، بە بڕیارى پارێزگارى هەولێر، ئەو ڕێستۆرانتەى لە هەولێر بانگەشەى فرۆشتنى جۆرێک خواردنی بە ناوى پیرۆزى کوردستان بە نرخێکى گرانبەها و ئێجگار بەرز دەکرد و بە هۆى پابەند نەبوونى بەیاسا و ڕێنماییەکان داخرا".
ئەمەش پاش ئەوە دێت، لە چەند رۆژی رابردوودا هەواڵی ئەوە بڵاوبووەوە، رێستۆرانتێک لە پارێزگای هەولێر جۆرە خواردنێک بەناوی "کوردستان" دەفرۆشێت کە نرخەکەی دەیان ملیۆن دۆلارە و وەک خاوەنی رێستۆرانتەکە دەڵێت، دەبێتە گرانبەهاترین خواردنی جیهان.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

کوردستان