ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار لە دوای نزیکەی 10 ساڵ، ئەمریکا و ئێران لە ئاستی باڵا و لە شاری مەسقەت لە عوممان کۆبوونەوە. ئەمریکا و ئێران یەکەمجار بە شێوەیەکی فەرمی لە ساڵی 1979 دوای شۆڕشی ئیسلامی ئێران کۆبوونەوە، پێش ئەوە، هیچ ناکۆکی لە پەیوەندییەکانیاندا نەبوو لەگەڵ شا محەمەد ڕەزا پەهلەوی کە هاوپەیمانی ئەمریکا بوو. لە دوای شۆڕشی ئیسلامی و گرتنی بارمتەکانی کۆنسوڵخانەی ئەمریکا لە تاران لە ساڵانی (1979-1981)، پەیوەندییەکانی هەردوو وڵات پچڕان و کۆبوونەوەی ڕاستەوخۆ و فەرمییان کەمبوونەوە. لە ساڵی 2013، کۆبوونەوەیەکی گرنگ ئەنجامدرا کاتێک جۆن کێری، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و محەمەد جەواد زەریف، هاوتا ئێرانییەکەی بۆ یەکەمجار دوای شۆڕش کۆبوونەوە، کە دواتر بووە هۆی ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەساڵی 2015. بە درێژایی مێژوو، پەیوەندییەکانی ئەمریکا و ئێران ئاڵۆز بوون، بەپێی سەرچاوە مێژووییەکان، کۆبوونەوە فەرمییەکانیان ئەمانە بوون: 1- سەردەمی شا (1941-1979): لەم ماوەیەدا، پەیوەندییەکان بێ ناکۆکی بوون و کۆبوونەوەی بەردەوام هەبوو، شا محەمەد ڕەزا چەندین جار سەردانی ئەمریکای کردووە. 2- دوای شۆڕشی ئیسلامی (1979): پەیوەندییەکان پچڕان دوای گرتنی بارمتەکان، ئەمەش وایکرد تا ماوەیەکی درێژ کۆبوونەوەی فەرمی لە نێوانیان نەبێت. 3- لە ساڵانی 1980 و بەدواوە: چەند کۆبوونەوەیەکی نهێنی ئەنجامدرا بۆ ئازادکردنی بارمتەکان. 4- لەساڵانی (2001 – 2003): دوای ڕووداوەکانی 11ی سێپتەمبەر، هەندێک کۆبوونەوە ئەنجامدرا سەبارەت بە ئەفغانستان. 5- لە ساڵانی (2013 – 2016): زنجیرەیەک کۆبوونەوەی فەرمی لە چوارچێوەی دانوستانەکانی ئەتۆمی ئێران کە بووە هۆی ڕێککەوتنی ئەتۆمی. 6- ساڵانی : (2019 – 2020)چەند کۆبوونەوەیەکی ناڕاستەوخۆ لە ڕێگای نێوەندگیرەکانەوە ئەنجامدرا. 7- لە ساڵانی 2022 – 2023: لەم ماوەیەدا کە ئێران و ئەمریکا دانوستانی ڕاستەوخۆیان ئەنجام نەدەدا، قەتەر وەک نێوەندگیر مامەڵەی دەکرد و دەقی دانوستانەکان لە نێوان هەردوولا لە ڕێگەی نوێنەرانی یەکێتیی ئەورووپاوە ئاڵوگۆڕ دەکرا. ئەمڕۆش لە ساڵی 2025 و جارێکیتر، ئەمریکا و ئێران بۆ دانوستان لەسەر چەکی ئەتۆم، لە شاری مەسقەتی پایتەختی عوممان کۆبوونەوە.

مێژووی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران

ماوەی چەند هەفتەیەکە، لە بەنداوی تشرین و دەوروبەری، شەڕێکی قورس لەنێوان تورکیا و هێزەکانی سووریای دیموکرات دەستیپێکردووە و رۆژانە، چەندین کەس بەهۆی هێرشەکانەوە دەبنە قوربانی.
پاش رووخانی دەسەڵاتی بەشار ئەسەد لە رۆژی 27-11-2024، گرژییەکانی نێوان تورکیا و هەسەدە، زیاتر پەرەی سەند و، لەم نێوەندەشدا، ئەو شوێنەی زۆرترین جار ناوی دەهێندرێت و هاوکات گۆڕەپانی سەرەکیی شەڕەکەشە، بەنداوی تشرینە.
شوێنی جوگرافی و مێژووی بەنداوی تشرین
بەنداوی تشرین دەکەوێتە نزیک شاری منبج، 115 کیلۆمەتر لە شاری حەلەب و 80 کیلۆمەتر لە سنووری تورکیا دوورە، لە ساڵی 1999 بە ئامانجی گلدانەوەی ئاو و دەستکەوتنی وزەی کارۆئاوی لەسەر رووباری فورات، بونیادنراوە.
ئەو بەنداوە، بە دووەم گەورەترین بەنداوی سووریا دادەنرێت و توانای عەمبارکردنی 1.9 ملیار مەتر سێجا ئاوی هەیە.
لە ساڵی 2014 و لەوکاتەی دۆخی سووریا لەوپەڕی ئاڵۆزییدا بوو، بەنداوەکە لەلایەن چەکدارانی داعشەوە کۆنتڕۆڵکرا و ساڵێک دواتر، لەلایەن هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، بە هاوکاریی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی کۆنترۆڵکرایەوە و تائێستاش لەژێر دەسەڵاتی هەسەدە-دا ماوەتەوە.
گرنگیی بەنداوی تشرین
لە پاش دروستکردنیەوە، بەنداوەکە بووەتە سەرچاوەی سەرەکیی ژیان و کشتوکاڵکردنی ژمارەیەکی زۆری دانیشتووانی ناوچەکە، بەشێوەیەک شارەزایان، کۆنتڕۆڵکردنی بەنداوەکە بە مانای کۆنتڕۆڵکردنی ئاسایشی خۆراکی ناوچەکە ناودەبەن.
لایەنێکی دیکەی گرنگی بەنداوی تشرین ئەوەیە کە، شارەکانی حەلەب، رەققە و حەسەکە بەیەکەوە دەبەستێتەوە و، ئەمەش وایکردووە لەڕووی سەربازییەوە، بەنداوەکە وەک هێڵێکی بەرگریی لەو ناوچانە ببینرێت، هەربۆیە هەر لایەنێک بیەوێت دەست بەسەر بەنداوەکەدا بگرێت، پێویستی بە جووڵاندنی سوپا دەبێت.
ئێستا چی روودەدات لە بەنداوی تشرین؟
ماوەی زیاتر لە مانگێکە، تورکیا لەڕێی فڕۆکە جەنگییەکانی و ئەو گروپانەشی ئاراستەیان دەکات، بە بەردەوامی بۆردومانی بەنداوەکە دەکات و جگە لەو ژمارە زۆرە قوربانییەی هەن، زۆرێکیش لە ناوچەکانی کۆبانێ و دەوروبەری بێکارەبا بوون.
شارەزایان لەئێستادا باس لەوە دەکەن، لە ئەگەری بەردەوامبوونی گرژییەکان و بۆردومانەکان بۆسەر ئەو بەنداوە، مەترسیی داڕمانی بەنداوی تشرین زیاتر و زیاتر دەبێت.
چی روودەدات ئەگەر بەنداوی تشرین دابڕمێت؟
بەپێی زۆرێک لە سەرچاوەکان، لە ئەگەری داڕمانی بەنداوی تشریندا، ئەوا کارەساتێکی گەورەی مرۆیی دەخوڵقێت و لەگەڵ داڕمانیشیدا، چەند شەپۆلێکی بەرزبوونەوەی ئاو دروستدەبێت.
شەپۆلی یەکەم/ بەهێزترینیان دەبێت و بە درێژایی 150 کیلۆمەتر ئاستی ئاو بۆ حەوت مەتر بەرز دەبێتەوە.
شەپۆلی دووەم/ بە درێژایی 400 کیلۆمتر ئاستی ئاوەکە بە بەرزایی پێنج مەتر بەرز دەبێتەوە.
شەپۆلی سێیەم/ کاریگەریی لەسەر عێراق دەبێت و ئاستی ئاوی ڕووباری فورات بۆ سێ مەتر بەرز دەبێتەوە.
بەپێی ئەو سەرچاوانە، عێراقیش بێبەش نابێت لە کاریگەریی ئەو داڕمانە و چەند شارێکی سنووری پارێزگای ئەنباریش دەکەونە ژێر کاریگەریی داڕمانی بەنداوی تشرین و تاڕادەیەک، زیانیان بەردەکەوێت.

بۆچی بەنداوی تشرین بووەتە جێی بایەخی تورکیا و هەسەدە؟

زۆرن ئەو کەسانەی کە لە مێژوودا پێشپینی ڕووداوەکانی داهاتوویان کردووە، بەڵام ڕێژەیەکی زۆر کەم لە کەسانە پێشبینیەکانیان بە ڕاستی هاتووەتە جێ، لە بەناوبانگترین پێشبینیکەرەکان وەک بابا ڤانگا، نۆسترادامۆس، لەیلا عەبدوللەتیف.

1- بابا ڤانگا - ژیان
بابا ڤانگا لە ساڵی 1911، لە شاری سترومیکا-ی وڵاتی مەکدۆنیا لەدایکبووە، پیشبینیکەرێکی نابینا بوو، کە بە پێشبینییەکانی ناوبانگێکی زۆری دەرکرد. لە ساڵی 1996ـدا، لە شاری سۆفیای بولگاریا کۆچی دوایی کردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی بابا ڤانگا کە هاتوونەتە دی:
- روودانی جەنگی جیهانیی دووەم.
- کارەساتی چێرنۆبڵ.
- رووداوی هێرشەکانی 11ـی سێپتەمبەری ئەمریکا.
- پێشبینیی کردووە 44ـەمین سەرۆکی ئەمریکا، ئەفریقییەکی رەشپێست بێت؛ کە دواتر ئۆباما بووە سەرۆک.
- پێشبینیی رۆژی کۆچی دوایی خۆی.
بەشێک لە پێشبینییەکانی بابا ڤانگا بۆ ساڵی 2025:
- جەنگێکی وێرانکەر ئەوروپا دەگرێتەوە
لەم بارەیەوە، بابا ڤانگا دەڵێت: "ڕووداوێکی گەورە دەبێتە هۆی لەناوچوونی بەشێکی مرۆڤایەتی، ململانێیەکی سەخت، بەشێکی زۆر لە دانیشتووانی کیشوەری ئەوروپا لەناودەبات".

- زیادبوونی دەسەڵاتی رووسیا
ناوبراو پێشبینیی کردووە، سەرۆکی ئێستای ڕووسیا؛ کە ڤلادیمیر پوتن-ە، دووبارە وەک سەرۆک هەڵدەبژێردرێتەوە، ئەمەش هەژموونی وڵاتەکەی پتەوتر دەکات و بەردەوام دەبێت لە داڕشتنەوەی جیۆپۆلەتیکی رووسیا.

- کارەساتە سروشتییەکان 
بابا ڤانگا پێشبینی دەکات ساڵی 2025، ڕووداوی سروشتیی کارەساتبار بەخۆوە ببینێت، لەوانە (تەقینەوەی چەند گڕکانێکی گەورە)، ئەمەش دەبێتە هۆکاری لافاوێکی وێرانکەر. بابا ڤانگا بەتایبەتی جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە کە بوومەلەرزەیەکی وێرانکەر لە کەناری ڕۆژئاوای ئەمریکا روودەدات، بە وتەی ئەو، ئەم ڕووداوانە دەبێتە هۆی گیان لەدەستدان و ئاوارەبوونی ژمارەیەکی زۆری خەڵک.

- پێشکەوتنی زانستی
بابا ڤانگا پێشبینی دەکات، لە ساڵی 2025ـدا، زانایانی بواری تاقیگە، پێشکەوتنێکی مەزن بەدەستبهێنن، کە ئەمەش شۆڕشێکی گەورە بەرپا دەکات لە زانستی پزیشکیدا.
جێی باسە، چەند رۆژێک لەمەوبەر، ئاژانسی هەواڵی فەرمیی رووسیا، بانگەشەی ئەوەی کرد، زانایانی ئەو وڵاتە ڤاکسینێکیان بەناوی (mRNA) بەرهەمهێناوە، کە توانای هەیە پێشبگرێت، لە گەشەکردنی گرێ شێرپەنجەییەکان.

2- میشێل دی نۆسترادامۆس - ژیان
میشێل دی نۆسترادامۆس لە ساڵی 1503، لە شاری سەینت ریم-ی فەرەنسا لەدایکبووە، ناوبراو پزیشک و پێشبینیکەرێکی بەناوبانگی جیهانییە و پێشبینییەکانی، ناوبانگێکی زۆری لە جیهاندا دەرکردووە، لە ساڵی 1566، لە شاری مارسیلیای فەرەنسا، کۆچی دوایی کردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی میشێل دی نۆسترادامۆس کە هاتوونەتە دی:
- شۆڕشی فەرەنسا لە ساڵی 1789-1799.
- هاتنەسەر دەسەڵات و کەوتنی ناپلیۆن بۆناپارت.
- ئاگرە گەورەکەی لەندەن لە ساڵی 1666.
- تیرۆرکردنی جۆن کەنەدی، سەرۆکی ئەمریکا لە ساڵی 1963.
- بەرهەمهێنانی چەکی ئەتۆمی لە ساڵی 1945.

بەشێک لە پێشبینییەکانی میشێل دی نۆسترادامۆس بۆ ساڵی 2025:
- گۆڕانکاریی گەورە لە کەشوهەوادا.
- پێشکەوتنی گەورە لە بواری زانست و تەکنەلۆجیا.
- گۆڕانکاری لە هاوسەنگیی هێزی جیهانی.

3- لەیلا عەبدوللەتیف
لەیلا عەبدوللەتیف پێشبینیکەرێکی میسڕی-لوبنانییە کە لە ساڵی 1958 لە میسڕ لەدایکبووە و تائێستا لە ژیاندایە، لەم دواییانەدا، بە پێشبینییەکانی ناوبانگی دەرکردووە.
بەشێک لە پێشبینییەکانی لەیلا عەبدوللەتیف کە هاتوونەتە دی:
- پێشبینیی کرد لە سەرەتای ئەمساڵدا فڕۆکەیەک دەکەوێتە خوارەوە و سەرجەم سەرنشینەکانی گیان لەدەستدەدەن (کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکەی رەئیسی لە مانگی پێنجی ئەمساڵدا، بە بەدیهاتنی ئەم پێشبینییە دادەنرێت).
- پێشبینیی کرد دۆناڵد ترەمپ، رووبەڕووی رووداوێکی خەمناک دەبێتەوە (لە مانگی حەوتدا لەکاتی پێشکەشکردنی وتارێکدا، هەوڵی کوشتنی ترەمپ درا، ئەمەش بە بەدیهاتنی ئەم پێشبینییە دادەنرێت).
- پێشبینیی هەڵگیرسانی شەڕی لەنێوان رووسیا و ئۆکرانیادا کردووە.

بەشێک لە پێشبینییەکانی لەیلا عەبدوللەتیف بۆ ساڵی 2025:
- پێشبینیی گۆڕانکاریی گەورە لە بواری ئابووریی جیهانی دەکات، بەتایبەتی وڵاتی میسڕ.
- پێشبینی دەکات، گۆڕانکاریی گەورە لە نرخی دراوەکاندا رووبدەن لە سەرانسەری جیهاندا.
- پێشبینیی هەندێک گۆڕانکاریی سیاسی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات.
- پێشبینیی چەند رووداوێکی سروشتی لە چەند ناوچەیەکی جیهان دەکات، کە دەبیتە هۆکاری وێرانکاریی گەورە، بەتایبەتی بوومەلەرزەیەکی بەهێز.
لەکۆتاییدا دەڵێین، گرنگە بزانین
1- ئەم پێشبینییانە هیچ بنەمایەکی زانستییان نییە و تەنانەت هەندێک لە پێشبینیکاران، خۆیان وەک جادووگەر لەقەڵەمداوە.
2- زۆرینەی پێشبینییەکان ناڕوونن و، دەکرێت بە چەندین شێوە لێکبدرێنەوە.
3- باشتروایە لە هەر یەکێک لەو بارودۆخانەی باسکران، پشت بە لێکۆڵینەوە زانستییەکان ببەسترێت.
4- زۆرجار پێشبینییەکان لەسەر بنەمای شیکردنەوەی بارودۆخی ئێستا و رابردوو دەکرێت.
5- بەشێکی زۆر لەو پێشبینییانەی باسکران، پێشبینیی گشتین، بەجۆرێک، دەکرێت لە هەر ساڵێکدا ئەم رووداوانە رووبدەن.

پێشبینیکارانی پێشوو لەبارەی ساڵی 2025ـەوە چییان وتووە؟

هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) لە 10ـی تشرینی یەکەمی ساڵی 2015 دامەزرا، وەک هێزێکی سەربازیی هاوپەیمان لە کاتی شەڕی ناوخۆی سووریادا. 
ئەم هێزە لە چوارچێوەی هاوپەیمانێتیی نێودەوڵەتیی دژی داعش و بە پشتیوانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، دامەزرا و بارەگای سەرەکیی، لە شاری قامیشلۆی رۆژئاوای کوردستانە.
چەند یەکە و هێزێک، پێکهێنەری سەرەکیی هەسەدە-ن، کە بریتین لەمانەی خوارەوە:
- یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە)
- یەکینەکانی پاراستنی ژنان (یەپەکە)
- هێزە عەرەبییەکان
- هێزەکانی سریان-ئاشووری
- تورکمان و گروپە ئیتنیکییەکانی تر
لەئێستادا، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات مەزڵوم عەبدی-یە، کە ناسراویشە بە (مەزڵوم کۆبانێ)، ناوبراو لە ساڵی 1967 لە شاری کۆبانێ-ی رۆژئاوای کوردستان لەدایکبووە.
بەپێی ئامارە نافەرمییەکان، تا ساڵی 2021، هەسەدە خاوەنی زیاتر لە نزیکەی 100 هەزار چەکدار بووە.
ئامانج و ستراتیژییەکانی هەسەدە، بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ئەو هێزە بریتین لەمانەی خوارەوە:
1- بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و توندڕەوی
2- پاراستنی ناوچە کوردنشینەکان
3- دامەزراندنی سیستمێکی فیدراڵیی دیموکراتی
4- پاراستنی مافی کەمینەکان
5- گەشەپێدانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتیان
هەسەدە، زۆرینەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، ناوچەکانی جەزیرە، فورات و دەوروبەری ڕەققەی لەژێردەستدایە، هاوکات لەپاش رووخانی رژێمی بەشار ئەسەد-یشەوە، پێشبینی دەکرێت بەشێکی تری ناوچەکانی باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا بگرێتە دەست.
هاوپەیمانەکانی هەسەدە:
- ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
- هاوپەیمانێتیی نێودەوڵەتیی دژی داعش
- هێزەکانی ئەوروپا
پەیوەندییە ئاڵۆز و ناکۆکەکان:
- تورکیا
- حکومەتی ناوەندی سووریا (لەماوەی دەسەڵاتی ئەسەد-دا)
- ئۆپۆزسیۆنی سووری
هەسەدە ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبووە لە شەڕی دژی داعش و گۆڕانکارییە سیاسییەکانی سووریا تا ئەم ساتە و لەئێستاشدا، بە یەکێک لە هێزە کاریگەرەکانی ناوچەکە ناودەبرێت.

هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) بناسە 

بەشار حافز ئەل-ئەسەد لەدایکبووی 11ی ئەیلوولی 1965ـە، سیاسەتمەدارێکی سوورییە و هاوکات ئەفسەرێکی پێشووی سوپای ئەو وڵاتە بووە، لە تەمووزی ساڵی 2000ـەوە، تاوەکو لابردنی لە رۆژی 8ـی کانوونی یەکەمی 2024، نۆزدەیەمین سەرۆککۆماری سووریا بووە. هاوکات، سەرۆکی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی سوریا و سکرتێری گشتیی فەرماندەیی ناوەندی حیزبی بەعسی سۆسیالیستی عەرەبی بوو.
پێش گرتنەدەستی دەسەڵاتی سەرۆککۆمار لەلایەن بەشارەوە، حافز ئەل-ئەسەدی باوکی سەرۆککۆمار بوو، کە ماوەی سەرۆکایەتییەکەی لە ساڵی 1971 تا مردنی لە ساڵی 2000 بوو.
کەسایەتیی بەشار ئەسەد:
بە پێچەوانەی برا و خوشکەکانی، بەشار ئەسەد لە منداڵیدا کەسایەتییەکی بێدەنگ و لەسەرخۆی هەبوو و لەناو هاوڕێکانیدا، بە کەسێکی "قسە نەرم" وەسف دەکرا، بەجۆرێک، زۆرێک لە هاوڕێکانی باسیان لەوەکردووە، لە زانکۆ بە کەسێکی ترسنۆک ناسرابوو و خۆی لە چاو دوور دەخستەوە و بە دەنگێکی نزم قسەی دەکرد.
جگە لەمانەشی کە باس کران، بەشار گرنگیی بە سیاسەت و بواری سەربازی نەدەدا. بەجۆرێک بە وتەی خۆی، لە ماوەی سەرۆکایەتییەکەی باوکیدا، تەنیا یەک جار چووەتە ناو نووسینگەکەی باوکی.
لە پزیشکێکەوە بۆ ترۆپکی دەسەڵات:
ئەسەد لە دیمەشقی پایتەخت لەدایک بووە و گەورە بووە، لە ساڵی 1988 کۆلێژی پزیشکیی زانکۆی دیمەشق-ی تەواوکردووە و وەک پزیشک لە سوپای سووریا دەستبەکاربووە. چوار ساڵ دواتر و لە ساڵی 1992، لە نەخۆشخانەی وێسترن ئای، لە لەندەن لەبواری پزیشکیی چاو کاری کردووە.
لە ساڵی 1994، دوای ئەوەی برا گەورەکەی، باسل ئەسەد لە ڕووداوێکی هاتوچۆدا گیانی لەدەستدا، ئەسەد چووە ناو ئەکادیمیای سەربازی و لە ساڵی 1998ـدا، بەرپرسی داگیرکردنی "لوبنانی سووریا"ـی گرتە ئەستۆ. لە 17ـی تەمووزی 2000، پاش مانگێک لە کۆچی دوایی حافز ئەسەدی باوکی، بەشار ئەسەد بووە سەرۆککۆمار.
هەڵبژاردنی بەشار ئەسەد بۆ سەرۆککۆمار:
دوای مردنی حافز ئەسەد-ی باوک، لە 10ـی حوزەیرانی 2000 دەستووری سوریا هەموارکرایەوە و کەمترین تەمەن بۆ سەرۆکایەتی لە 40 ساڵەوە بۆ 34 ساڵ کەمکرایەوە، کە ئەو کاتە تەمەنی بەشار بوو. ئەسەد وەک تاکە کاندید کێبڕکێی کرد و 97.29٪ دەنگەکانی بەدەستهێنا و بووە سەرۆککۆمار.
لەو کاتەوە زنجیرەیەک هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی لە سووریا ئەنجامدراوە و سەرجەمیان ئەسەد بە زۆرینەی دەنگەکان دەیبردەوە. ئەمە سەرەڕای ئەوەی زۆرێک لە چاودێران ئەو هەڵبژاردنانەیان بە ساختە وەسف دەکرد، بەهۆی ئەوەی دوو هەڵبژاردنی پێشوو کە لە ساڵانی 2014 و 2021 بەڕێوەچوو، تەنیا لەو ناوچانە ئەنجامدرا کە لە کاتی شەڕی ناوخۆیی وڵاتەکەدا لەژێر کۆنترۆڵی خودی بەشار ئەسەددا بوون.
تۆمەتەکان:
لە ساڵی 2011، ئەمریکا، یەکێتیی ئەوروپا و زۆرینەی ئەندامانی کۆمکاری عەرەبی داوای دەستلەکارکێشانەوەی ئەسەدیان کرد، ئەمەش بەهۆی سەرکوتکردنی توندی خۆپیشاندەرانی بەهاری عەرەبی. بەهۆی شەڕی ئەوکاتەی ناو سووریا، نزیکەی 580 هەزار کەس کوژران و برینداربوون. بەگوێرەی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی سووریا-ش، ٪90ـی ئەو کوژراوەکان، بەهۆی تەقە و هێرشەکانی هێزەکانی سەر بە ئەسەد بووە، هاوکات کوشندەترین هێرشی کیمیایی-یش، هێرشی گازی سارین بوو لە غوتە لە 21ـی ئابی 2013 کە بووە هۆی کوژرانی زیاتر لە هەزار کەس.
لە کانوونی یەکەمی ساڵی 2013، نەتەوە یەکگرتووەکان بەفەرمی بەشار ئەسەدی بە تاوانی ئەنجامدانی جەنگ تۆمەتبارکرد.
هاوکات نەتەوە یەکگرتووەکان بە هاوکاریی چەند رێکخراوێک، گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە حکومەتەکەی ئەسەد، بەرپرسیارە لە هێرشەکەی ساڵی 2017ـی خان شێخون سارین و هێرشە کیمیاییەکەی دوما لە ساڵی 2018 کە بەهۆیەوە سەدان کەس بوونە قوربانی.
لە مانگی حوزەیرانی 2014، پرۆژەی لێپرسینەوەی ئەمریکی لە سوریا ئەسەدی خستە لیستی تاوانەکانی جەنگەوە و ناردی بۆ دادگای تاوانی نێودەوڵەتی. لە ساڵی 2023، کەنەدا و هۆڵەندا سکاڵایەکی هاوبەشیان لە دادگای نێودەوڵەتی تۆمارکرد و حکومەتی ئەسەد-یان بە "پێشێلکردنی پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان دژی ئەشکەنجەدان" تۆمەتبارکرد.
لە 15ی تشرینی دووەمی 2023، فەڕەنسا فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ بەشار ئەسەد دەرکرد بەتۆمەتی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی قەدەغەکراو لە دژی خەڵکی مەدەنی لە سوریا. بەڵام لای خۆیەوە، ئەسەد بەتەواوی ئەو تۆمەتانەی رەتکردەوە و وڵاتانی ئەوروپا بە تایبەتی ئەمریکای تۆمەتبارکرد بە هەوڵدان بۆ گۆڕین و نەهێشتنی دەسەڵاتەکەی.
کۆتایی دەسەڵات:
رۆژی 27-11-2024، گرووپە چەکدارەکانی ئۆپۆزسیۆنی سووریا بە سەرکردایەتیی ئەحمەد جۆلانی، هێرشی بەفراوانیان بۆ کۆنترۆڵکردنی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی بەشار ئەسەد دەستپێکرد و دوای کۆنترۆڵکردنی حەلەب، حەما، دەرعا، سوەیدا و قونەیترە؛ بەرەبەیانیی رۆژی یەکشەممە، 08-12-2024، چوونە ناو حومس و دیمەشق و کۆتاییان بە دەسەڵاتی 24 ساڵەی ئەسەد هێنا.

بەشار ئەسەد کێیە؟

قەڵەم، ناوی ئەو 100 کاندیدەی لایەنە جیاوازەکان ئاشکرا دەکات، کە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان و لەسەر ئاستی هەر پارێزگایەک، زۆرترین دەنگیان بەدەستهێناوە و دەبنە ئەندامی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان.
ناو و ژمارەی دەنگی هەریەک لە پەرلەمانتارەکان بەپێی بازنەکان: 
ناو و ژمارەی دەنگی بەدەستهاتووی کاندیدە دەرچووەکان لە بازنەی هەولێر بەم شێوەیە:
هەڵگورد نەجيب عوسمان، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 18922 دەنگ
ئەحمەد محەممەد نوح، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 18677 دەنگ
ڕوژ سالار حەميد سەدرەددین، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 15968 دەنگ
شەهرام عەلی كەژو حەسەن، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 14576 دەنگ
ڤاڵا فەرید ئیبراهیم حوسێن، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 13609 دەنگ
زەمەن حەسەن ئەحمەد، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 13302 دەنگ
مەزن هيمداد ئەنوەر ڕەشيد، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 12767 دەنگ
خۆشناو سديق عەلی برايم، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10823 دەنگ
عوسمان قادر ئیبراهیم شاهین، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10607 دەنگ
سەعدی خدر ئەحمەد مامک، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10329 دەنگ
نەسرەت سۆفی عەلی ئیسماعيل، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8937 دەنگ
جەوهەر نامق سوار خزر، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8599 دەنگ
سیروان ئەحمەد عەهودى ئەحمەد، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8384 دەنگ
ئەڤین فەتاح حاجى مام ئۆمەر، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 5322 دەنگ
ئالان ئەسکەندەر قادر عومەر، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 4714 دەنگ
سەميرە حەسەن حەميد حەوێز، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 3703 دەنگ
پاكستان حەمەدەمين يوسف حەمەدەمين، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 3585 دەنگ
شاڵاو عەبدوڵڵا ڕەسوڵ عەلی، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 24538 دەنگ
محەممەد فەیسەڵ كەريم خان مەحموود، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 9733 دەنگ
جووتيار يوسف سەعيد ئیسماعيل، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 5682 دەنگ
هەردى سەلاحەددين ئەحمەد ڕۆستەم، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 5411 دەنگ
نيشتیمان مستەفا ئەحمەد حەمەدەمین، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 1819 دەنگ
داستان بەهرام رەسول حەسەن، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 1468 دەنگ
ديكۆ فاروق جەميل ساد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 18531 دەنگ
كوردەوان جەمال محەممەد ئیبراهيم، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 8105 دەنگ
خالد محەممەد نادر رەشيد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 6495 دەنگ
گۆران زاهیر عوسمان عەوڵا، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 5385 دەنگ
سەوسەن كاكە مەم محەممەد مەولود، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 1994 دەنگ
بوخاری جەمیل عەلی پیرداود، کاندیدی کۆمەڵی دادگەری کوردستان 8851 دەنگ
عەبدولستار مەجید قادر مەعروف، کاندیدی کۆمەڵی دادگەری کوردستان 7692 دەنگ
سارا موحسین قادر عەلی، کاندیدی ڕەوتی هەڵوێست 335 دەنگ
ئاڵا غائب حوسامەددين فەخری، کاندیدی بەرەی گەل 227 دەنگ

ناو و ژمارەی دەنگی بەدەستهاتووی کاندیدە دەرچووەکان لە بازنەی سلێمانی بەم شێویە:
ئومێد عەلی حەمە ساڵح، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 17442 دەنگ
میران محەممەد عەباس، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 17081 دەنگ
دێکان حەیدەر ڕەحیم عەبدولقادر، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 12332 دەنگ
هەڵمەت هۆشیار کەریم محەممەد، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 10847 دەنگ
محەممەد تەها قادر مستەفا، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 10367 دەنگ
سالار رەفیق حەسەن ئەحمەد، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 10164 دەنگ
سەرخێڵ نەجمەددین محەممەد ئەحمەد، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 7278 دەنگ
ئازاد محەممەد ئەمین حەسەن حوسێن، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 7017 دەنگ
سەرهەد محەممەد قادر محەممەد، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 6610 دەنگ
ڕەوەز ئەحمەد محەممەد مەعروف، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 6337 دەنگ
لاوین مەحموود عەلی نادر، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 6113 دەنگ
شیرین یونس عەبدوڵلا عەزیز، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 3586 دەنگ
شلێر غەفوور ساڵح رەسوڵ، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 3555 دەنگ
ئەژین ئەحمەد ڕەشید حاجی ئەمین، کاندیدی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان 2972 دەنگ
محەممەد سلێمان محەممەد ساڵح، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 20797 دەنگ
ئەکبەر غەریب ئەحمەد محەممەد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 11679 دەنگ
مەهدی عەلی عەبدوڵلا ڕەحیم، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 8009 دەنگ
ئازاد کەریم محەممەد قادر، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 7632 دەنگ
هێشوو غەریب محەممەد فەرەج خەسرۆ، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 4108 دەنگ
عەدنان حسێن حەسەن عەلی، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 3746 دەنگ
داریوش عەلی عەبدولسەلام محەممەد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 3574 دەنگ
خۆشی فەرەیدوون عومەر حوسێن، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 2529 دەنگ
مەرد عەلی ڕەسول خاڵە، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 2969 دەنگ
بەختیار حەمە ساڵح ئەحمەد وەلی، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 1915 دەنگ
کەژان محەممەد کەریم عەباس، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 1657 دەنگ
مستەفا عەبدوڵلا وەسو محەممەد، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 9612 دەنگ
فاتح محەممەد سلێمان ئەحمەد، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 6674 دەنگ
هەڵالە محەممەد ئەڵماس هەمزە، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 3324 دەنگ
عومەر عەبدوڵڵا فەتاح محەممەد، کاندیدی کۆمەڵی دادگەری کوردستان 7695 دەنگ
هێرۆ عەتار حەمە ڕەشید مەحموود، کاندیدی کۆمەڵی دادگەری کوردستان 2134 دەنگ
عەلی حەمە ساڵح تەها محەممەد، کاندیدی ڕەوتی هەڵوێست 16937 دەنگ
سازگار فەریق عەبدوڵڵا محەممەد، کاندیدی ڕەوتی هەڵوێست 734 دەنگ
لاهور شێخ جەنگی، کاندیدی بەرەی گەل 11001 دەنگ
جوانڕۆ محەممەد ئەحمەد محەممەد، کاندیدی بزوونتەوەی گۆڕان 1561 دەنگ
ڕێبین محەممەد مەحموود محەممەد، کاندیدی هاوپەیمانی هەرێمی کوردستان 4453 دەنگ

ناو و ژمارەی دەنگی بەدەستهاتووی کاندیدە دەرچووەکان لە بازنەی دهۆک بەم شێوەیە:
بەهجەت عەلی ئیبراهیم مستەفا، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 23770 دەنگ
ژێهات ئیبراهيم عەلی مەلۆ، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 14830 دەنگ
ڤەهێل شێروان عەبدولواحید مەلۆ، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 13654 دەنگ
ڕێناس عیزەت عارف عەبان، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11837 دەنگ
سەردار خەليل عەلۆ سلێمان، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11780 دەنگ
ئیبراهیم محەممەد ساڵی نەعمۆ شەریف، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11453 دەنگ
سەليم شەعبان محەممەد تاهر سادق، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11437 دەنگ
بنستانی عیسمەت دينۆ بێری، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11301 دەنگ
كەلحی محەممەد كەلحی تاهر، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 11263 دەنگ
جەگەر عەبدولعەزیز عەلی ئەمین، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10892 دەنگ
باسل عەزە ڕەمەزان عەبدوڵڕەحمان، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10273 دەنگ
برزۆ عەبدی ئەحمەد عەبدی، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 10251 دەنگ
وشيان خدێدا ئۆمەر ساڵح، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان9617 دەنگ
ڤەژين عەبدولڕەحمان محەممەدەمین حاجی، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 9168 دەنگ
هاڤين سەعيد خزر عومەر، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8762 دەنگ
ڕۆژان جەبار محەممەد حوسێن، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8646 دەنگ
ژيان سەڵاحەددین عيسا ئەحمەد، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 8107 دەنگ
ڕۆژان زيوەر محەممەدەمین مەولوود، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 7030 دەنگ
شڤان سەعيد عومەر سەعيد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 17482 دەنگ
سيپان سالم حەسەن محەممەد سەعيد، کاندیدی جوڵانەوەی نەوەی نوێ 7382 دەنگ
ئیسلام سەعدی عەلی مامک، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 9716 دەنگ
هەڵز ئەحمەد محەممەد حەسەن، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 4040 دەنگ
ڤەژين ديوالی رەمەزان فەتاح، کاندیدی یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان 2513 دەنگ
بەدەل عەبدولباقی ئەبابەکر عەبدوڵڵا، کاندیدی ڕەوتی هەڵوێست 6579 دەنگ

ناو و ژمارەی دەنگی بەدەستهاتووی کاندیدە دەرچووەکان لە بازنەی هەڵەبجە بەم شێوەیە:
بارزان عوسمان محەممەد ئەحمەد، کاندیدی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان 5224 دەنگ
کاوە عەلی کەریم محەممەد، کاندیدی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 5249 دەنگ
ژاکاو عەبدوڵڵا حەمە ساڵح میران، کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستان 470 دەنگ

پێنج کاندیدە دەرچووەکانی پێکهاتەی کریستیان و تورکمان لە ئاستی سێ بازنەی (هەولێر، سلێمانی و دهۆک) 
ڕامی نووری عودیش دانیال، 6753 دەنگ (پێکهاتەی کریستیان – بازنەی هەولێر)
دانا ئامانج نەجیب شەمعون، 6203 دەنگ (پێکهاتەی کریستیان – بازنەی سلێمانی)
نەجدەت نووری محەممەد عەرەب، 5664 دەنگ (پێکهاتەی تورکمان – بازنەی سلێمانی)
جەیمس حسدۆ هیدۆ داود، 5535 دەنگ (پێکهاتەی کریستیان – بازنەی دهۆک)
مونا نەبی نادر عەبدوڵڵا، 3666 دەنگ (پێکهاتەی تورکمان – بازنەی هەولێر)

ناوی 100 کاندیدی دەرچووی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان

سەرژمێری گشتی واتا بوونی داتا و زانیاری سەبارەت بە دانیشتوان و چاڵاکییەکانی دانیشتوان وادەکات دەوڵەت پلان و بەرنامە دابنێت بۆ ئەوەی لە ماوەی دە ساڵی ئاییندە تووشی هیچ ئاستەنگێک نەبێت و وڵات بەرەو پێش بچێت.

ئەو سەرژمێرییە گشتیانەی لە عێڕاق ئەنجامدراون؟
تاوەکو ئێستا هەشت جار سەرژمێری گشتی لە عێراق ئەنجامدراوە کە بەم شێوەیە:
1-یەکەم پرۆسەی سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی 1927ئەنجامدرا
2-دووەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە ساڵی 1934 ئەنجامدرا کە ئەوەیان بە دوو خول تەواو کراوە، خولی یەکەم لە مانگەکانی (ئەیلوول و تشرینی یەکەمی)ی ئەو ساڵە بوو، خولی دووەمیش لە مانگەکانی (ئاب و ئەیلوول)ی ساڵی 1935 بوو بۆ ئەوانەی کە دواکەوتبوون و لە ساڵی پێشووی خۆیان، تۆمار نەکردبوو.
3-سێیەم سەرژمێریی لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1947ئەنجامدرا.
4-چوارەم سەرژمێری لە یەکی تشرینی یەکەمی ساڵی 1957ئەنجامدرا .
5-پێنجەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە عێراق لە ساڵی 1965 ئەنجامدرا ، بڕیاربوو لە ساڵی 1967ەنجام بدرێت، بەڵام وەک پێویستی بۆ خۆئامادەکردن بۆ ھەڵبژاردن (وەک حکوومەتی ئەو کاتی عێراق) رایگەیاندبوو، سەرژمێرییەکە لە14ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1965 ئەنجامدرا.
6-شەشەم سەرژمێری گشتیی لە 17ی تشرینی یەکەمی 1977ئەنجامدرا.
7-حەوتەم سەرژمێری گشتیی دانیشتوان لە16ی تشرینی یەکەمی 1987ئەنجامدرا کە سەرجەم پارێزگاکانی عێراقی گرتەوە، جگە لە (ناوچە سنوورییەکان لەگەڵ ئێران)، ئەوەیش بەھۆی جەنگی عێراق-ئێران، نەتواندرا زانیارییەکان لەبارەی ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانە کۆبکرێتەوە.
8-ھەشتەم سەرژمێری گشتیی لە عێراق لە 16ی تشرینی یەکەمی ساڵی 1997ئەنجامدرا . 

بەگوێرەی بەڵگەنامەیەکی مێژووی، یەكەم سەرژمێریی گشتیی عێراق بەسەرپەرشتی ڕاستەوخۆی ئینتیدابی بەریتانیا لە 14 ویلایەت ئەنجامدراوە، بەویلایەتەكانی هەولێر، كەركووك و سلێمانیەوە.

دواتر ساڵی 1927 جارێكی دیكە سەرژمێریی كراوە، بەهۆی زۆر هەڵە لە پڕۆسەکە ئەنجامەکانی هەڵوەشێندرانەوە و کاری پێنەکرا هەر بەوهۆیەوە یەکەم سەرژمێری پەسندکراو لە 1927 دادەندرێت. 

ئەنجامی یەکەم سەرژمێری گشتی عێراق بەم شێوەیە بوو:

ژمارەی دانیشتووانی هەموو عێراق بریتیی بوو لە: 2 ملیۆن و 849 هەزار و 282 کەس بووە

کە بەجۆرێک ژمارەی دانیشتووانی هەولێر بریتیی بوو لە 106 هەزار کەس بووە، هەروەها ژمارەی دانیشتووانی سلێمانی 155 هەزار کەس بوو، هاوکات ژمارەی دانیشتووانی کەرکووک، 92 هەزار کەس بووە.

لەلایەکی دیکەوە، دهۆک ئەوکات پارێزگا نەبووە، بەڵکو سەر بەپارێزگای موسڵ بووە، کە ژمارەی دانیشتووانی موسڵ، 350 هەزار و 378 کەس بووە.

وا بڕیارە لە ڕۆژانی 20 و 21 مانگ نۆیەمین پڕۆسەی سەرژمێری گشتی لە تەواوی عێراق ئەنجامبدرێت.

بەڕێوەچوونی سەرجەم سەرژمێرییەکان لە عێراق

ئەمڕۆ هەڵبژاردنی گشتی بۆ یەکلایکردنەوەی پۆستی سەرۆکایەتی ئەمریکا بەڕێوەدەچێت. 

گرنگی وەرگرتنی پۆستی سەرۆکایەتی ئەمریکا و هەموو دەسەڵاتەکانی سەرۆکی ئەمـەریکا لەم ڕاپۆرتەدا دەخرێتەڕوو..

دەسەڵاتەکان لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا بەپێی دەستور دابەشکراوە، لە نێوان سەرۆکی ئەمەریکا کە سەرۆکی دەسەڵاتی جێبەجێکردنە و هەردوو ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پیران کە پێیان دەووترێت کۆنگرێس، کە دەسەڵاتی یاسادانان ناسراون، هەروەها دەسەڵاتی دادوەری کە دادگای باڵا و دادگا فیدراڵیەەکانی دیکە دەگرێتەوە.

سیستمی دەسەڵاتی کۆماری
ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا لە ڕێگەی سیستەمێکی کۆماری فیدڕاڵی بەڕێوەدەبرێت، کە سەرۆکی ئەمەریکا لەسەرەوەی هەڕەمی دەسەڵاتی جێبەجێکردنە، سەرۆکی ئەمەریکا بە بەراورد بەگەلێک لە سیستەمە دیموکراسیەکانی دیکەی ڕۆژئاوا دەسەڵاتەکانی تا ڕادەیەک زۆر و جیاوازە هەر لەم سۆنگەیەوە ئەم سیستەمە دیمکراسەی ئەمریکا چەند خەسڵەتی تایبەت بە خۆی هەیە کە لە هیچ کام لە سیستەمە دیموکراسیەکانی دیکەی دونیا بەدی ناکرێت، ڕاستە سەرۆکی ئەمریکا دەسەڵاتی زۆرە بەڵام دەسەڵاتی ڕەها نیە و دەسەڵاتە زۆرەکان لەلای کۆنگرێسە،

گرنگی وەرگرتنی پۆستی سەرۆکایەتی ئەمریکا

 گرنگی پێگەی سیاسی و ئابوری و سەربازی ئەمەریکا لە جیهان پترە، 100 ساڵە پۆستی سەرۆکی ئەمریکا بە یەکێک لە گرنگرترین پۆستە سیاسیەکانی جیهان دادەنرێت، هەر لەبەر ئەوەیە هەموو جیهان ئێستا لە نزیکەوە چاودێری پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمەریکا دەکات و گرنگی پێ دەدات.

دەسەڵاتەکانی سەرۆکی ئەمریکا لە بەندی دووەمی دەستوری ئەمەریکا بەم شێوەیە:

1- سەرۆکی ئەمەریکا سەرۆکی دەسەڵاتی جێبەجێکردنە و سەرۆکی حکومەتی فیدرالیە کە خاوەنی گەورەترین بودجەیە لە جیهان، بودجەی ساڵانەی حکومەتی فیدرالی پترە لە 6 ترلیۆن دۆلار، ئابوری ئەمەریکا قەبارەکەی لەساڵی 2023 نزیکەی 27 ترلیۆن دۆلار بووە، بۆ زانیاریتان یەک ترلیۆن دۆلار یەکسانە بە 1000 ملیار دۆلار، ئەمەریکا خاوەنی گەورەترین ئابوریە لە جیهان، لەساڵی 2024 ئابوریەکەی نزیکەی 26% ی هەموو ئابوری جیهان بووە، بۆ بەراوردیکردن ووڵاتی چین کە خاوەنی دووەم ئابوریە لە جیهان و ئابوریەکەی ڕێژەی 18% ی هەموو ئابوری جیهان پێکدەهێنێت.

2-سەرۆکی ئەمەریکا فەرماندەی گشتی گەورەترین و بەهێزترین هێزی سەربازیە لە جیهان، هێزە چەکدارەکانی ئەمەریکا لەئێستادا لە 6 بەشی سەرەکی پێک دێن و بریتین لە: لەشکر، هێزەکانی مارینز، هێزی دەریاوانی، هێزی ئاسمانی، هێزی بۆشایی ئاسمان و هێزی پاسەوانانی کەنارەکان، هێزە سەربازیەکانی ئەمریکا لە زۆربەی ناوچەکانی جیهان بڵاوەیان پێکراوە لە پتر لە 100 بنکەی سەربازی، هەروەها هێزی دەریایی ئەمەریکا 11 کەشتی سەربازی زۆر زەبەلاحی هەیە کە بە کەشتی فڕۆکە هەڵگر ناسراون، بەردەوام ژمارەیەک لەوانە لەدەریا و ئۆقیانوسەکان بڵاوەیان پێکراوە و بەرپرسن لە پاراستنی زۆربەی ڕێڕەوە ئاویە بازرگانیەکانی جیهان.

3-دەسەڵاتی واژۆکررن یان ڤیتۆکردنی ئەو یاسایانەی هەیە کە کۆنگرێس دەریان دەکات، بەڵام هەر یاسایەک ئەگەر لە هەردوو باڵەکەی کۆنگرێس بە دوو لەسەر سێی دەنگەکان تێبپەڕێنرێت ئەوا کۆنگرێس دەتوانێت ڤیتۆیەکەی سەرۆک لەسەر بڕیارەکە ڕەت بکاتەوە.

4- دەسەڵاتی ئەوەی هەیە داوا لە کۆنگرێس بکات دانیشتن بکات، بەڵام دەسەڵاتی ئەوەی نیە کار لە دانیشتنەکانی کۆنگرێس بە هەردوو باڵەکەی بکات یان ئەو دانیشتانە ڕابگرێت، هەروەها دەسەڵاتی ئەوەی نیە کۆنگرێس هەڵبوەشینێتەوە.

5- دەسەڵاتی واژۆکردنی ڕێکەوتنی هەیە لەگەڵ ووڵاتان، ئەنجومەنی پیران تەنیا بە زۆرینەی دوو لەسەر سێی دەنگی ئەندامەکانی دەتوانێت دەستکاری ئەو ڕێکەوتنانە بکات یان ڕەتیان بکاتەوە.

6- لە دەسەڵاتی سەرۆکدایە دادوەرە فیدراڵیەکان کە گرنگترینیان دادوەرەکانی دادگای باڵان دەستنیشان بکات، بەڵام دەبێت ئەنجومەنی پیران بە زۆرینەی سادە کە دەکاتە نیوە کۆ یەکی دەنگەکان ڕەزامەندیان لەسەر بدات دوای ئەوە سەرۆک دەسەڵاتی دامەزراندنی ئەو دادوەرانەی دەبێت.

7- دەسەڵاتی دروست کردنی کابینەی حکومەتی فیدڕاڵی هەیە و لە دەسەڵاتیدا هەیە کەسەکان دەستنیشان بکات بۆ ئەو پۆستانە و هەموو پۆستە باڵاکانی حکومەتی فیدڕاڵی بە پۆستە سەربازیەکانیشەوە وەکو سەرۆکی ئەڕکان و سەرۆکی بەشە جیاوازەکانی هێزە چەکدارەکان، دیسان دەبێت ئەنجومەنی پیران ڕەزامەندی لەسەر دامەزراندنی یەکە بە یەکەیان بدات بەزۆرینەی سادەی دەنگ.

8- دەسەڵاتی دەرکرنی لێبوردنی هەیە بۆ تۆمەتباران بە تاوانە فیدراڵیەکان، واتە ئەو تاوانبارانە ناگرێتەوە کە لەلایەن دەسەڵات و دادگای ویلایەتەکان تۆماتبارکراون.

ئەمڕۆ پۆستی سەرۆکایەتی ئەمریکا یەکلایدەکرێتەوە

پێشتر نەوتراوە و نەبیستراوە، مامۆستایەکی ئاینی بێتە سەر شاشەکان و بەڕاشکاوی بڵێت: "لەناو گۆڕدا بە زمانی کوردی وەڵامی فریشتەکان دەدەمەوە"، بەڵام لە چەند رۆژی رابردوودا، لێدوانێکی لەم شێوەیەی مامۆستا جاسم کەلاری، تەواوی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی داگیرکرد.
مامۆستا جاسم کەلاری کێیە؟
جاسم محەممەد ئەمین حسێن، ناسراو بە مامۆستا جاسم کەلاری، لە ساڵی 1978 لە شارەدێی گوڵاڵە سەر بە شارۆچکەی خانەقین لەدایکبووە.
لە ساڵی 1993 چووەتە حوجرە و بووە بە فەقێ، تا ساڵی 1999، بە یەکەمی هەرێم قۆناغی حوجرەی بڕیوە.
لە ساڵی 2001ـدا، مۆڵەتی مەلایەتیی وەرگرتووە و ساڵی 2003 کۆلێژی شەریعەی لە زانکۆی سەڵاحەددینی هەولێر تەواوکردووە، ساڵی 2023، بڕوانامەی ماستەری بەدەستهێناوە.

لەئێستادا، مامۆستا جاسم، پێشنوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی گەیلانیی کەلارە و، هەر لەو مزگەوتەدا حوجرەی فەقێی هەیە. ئەمە جگە لەوەی، دەیان زنجیرەوتار و نووسینی هەیە کە بەشێوەیەکی بەرچاو لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بڵاوبوونەتەوە.
ماوەی چەند ساڵێکە مامۆستا جاسم، بووەتە یەکێک لە دیارترین رووخسارەکانی ئاینی ئیسلام لە هەرێمی کوردستان و، بە شێوازە دەربڕینە سادە و ڕەوانەکانی، گوێگرێکی ئێجگار زۆری لەخۆی کۆکردووەتەوە.

ئەو ڤیدیۆیەی دەنگدانەوەی لێکەوتەوە
لە ماوەکانی رابردوودا، گرتە ڤیدیۆیەکی مامۆستا جاسم دەنگدانەوەیەکی گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا، کە لە چاوپێکەوتنێکی تەلەڤیزیۆنیدا بەڕاشكاوی دەڵێت: "لەناو گۆڕدا بە زمانی کوردی وەڵامی فریشتەکان دەدەمەوە، ئەگەر لێم تێنەگەیشتن لای خودا شکاتیان لێدەکەم، دەڵێم بۆچی منت بەم زمانە دروستکرد؟".
لەکاتێکدا، رەنگە بەشێکی دیکەی مامۆستایانی ئاینی رای جیاوازیان لەم بابەتەدا هەبێت و، بەکارهێنانی زمانی کوردی بۆ ئەو دەمە، بە نەشیاو و نەگونجاو لەقەڵەمبدەن.
مامۆستا جاسم زمانی کوردی بە زمانێکی پیرۆز دەزانێت، تا ئەو رادەیەی کاتێک لەناو گۆڕدا پرسیاری لێدەکرێت، ئەو دەیەوێت بەبێ ترس و دوودڵی، بە زمانەکەی خۆی وەڵامبداتەوە و بە مافی خۆیشی دەزانێت، خودا و فریشتەکان جیا لە زمانی عەرەبی، لەو زمانە تێبگەن کە قسەی پێدەکات.
قسەکەی مامۆستا جاسم کەلاری، سەرنجی بەشێکی زۆری بەکارهێنەرانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی بۆلای خۆی راکێشاوە و بەشێکی هاوڵاتییان پێیانوایە، پێویستە مامۆستایانی ئاینی سەرنج و بیرۆکەی لەم شێوەیەیان هەبێت و زمانی خۆیان بە کەم نەزانن.

ئەو مامۆستایە کێیە کە دەیەوێت لەناو گۆڕدا بەکوردی وەڵامی فریشتەکان بداتەوە؟

ئەمریکا چی دەڵێت؟ ئایا بەنیازی نێوەندگیرییە؟ یان پشتی ئیسرائیل دەگرێت؟
ئایا هەر بەڕاست، ئێران بەنیازی هێرشە؟
لەگەڵ سەرهەڵدانی شەڕی نێوان ئیسرائیل و چەکدارانی حەماس، ئێران پشتگیریی تەواوی خۆی بۆ حەماس راگەیاندووە و، بگرە هەندێک جاریش هەڕەشەی توندی هێرشکردنە سەر ئیسرائیل کردووە و تەلئەڤیڤیش، گرنگییەکی ئەوتۆی بە هەڕەشەکانی تاران نەداوە.
بەڵگەش بۆ ئەم قسەیە، کوشتنی ئیسماعیل هەنیە کەسی یەکەم و بەرپرسی مەکتەبی سیاسیی بزووتنەوەی حەماس بوو لە ناوەڕاستی تارانی پایتەخت.
پاش کوشتنی هەنیە، تاران هەڕەشە و لێدوانەکانی دژی ئیسرائیل بەهێزتر و چڕتر کردووەتەوە، تەنانەت چەند شەوێک پێش ئێستا تەواوی میدیاکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانیش، هەڕەشەکانی ئێرانیان دەگواستەوە.
میدیاکانی ئێران ئاماژەیان بەوە دەکرد، کە هەر ئەو شەوە تاران سەدان مووشەک ئاراستەی تەلئەڤیڤ دەکات و وێرانی دەکات. ئەمەش لەلایەک ئیسرائیلییەکانی خستبووە حاڵەتی دڵەڕاوکێوە، لەلایەکی دیکەش میدیاکانی ئەو وڵاتە باسیان لەوە دەکرد، کە راگەیاندنەکانی ئێران دەیانەوێت جەنگی دەروونییان لەگەڵدا بکەن و هیچ هێرشێک لە ئارادا نییە.
هەر بەو جۆرەش بوو، ئێران لەڕێی میدیاکانیەوە ترس و دڵەڕاوکێیەکی زۆری لەناو ئیسرائیلییەکان دروستکرد و ئەو شەوە هیچ هێرشێکی ئەنجامنەدا.

ئەمریکا هەڵوێستی چی بوو؟
هەر شەوی هەڕەشەکانی ئێران، کە دەکاتە شەوی 3ـی 8، ئەمریکا کەوتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە و دەیان کەشتیی جەنگیی فڕۆکە هەڵگری رەوانەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کرد.
بەپێی زانیارییەکان، پێنتاگۆن بە بەرپرسانی ئیسرائیلی وتووە، لە ئەگەری هێرشی ئێراندا بۆسەریان، واشنتن لەپشت تەلئەڤیڤ دەبێت.

شەڕی میدیا
لەپاش کوژرانی ئیسماعیل هەنیەوە، میدیاکانی ئێران بەگشتی و میدیاکانی نزیک لە حکومەت بەتایبەتی بەو هەواڵانەی بڵاویدەکەنەوە، وایانکردووە ئیسرائیل بکەوێتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە، وەستاندنی گەشتە ئاسمانییەکان و قەدەغەی رووماڵی هەڕەشەکانی ئێران سەلمێنەری ئەم قسەیەن.
هاوکات، میدیا ئیسرائیلییەکان لەلایەک هەوڵدەدەن هەڕەشەکان بگوازنەوە، لەلایەکی دیکەش پێیانوایە، لەلایەن میدیاکانی ئێرانەوە هەڵخەڵەتێندراون، بەوەی بەردەوام هەڕەشەی هێرش دەکەن و هیچیش دیارنییە.

بەپێی زانیارییەکان، ئیسرائیل ئەمجارە هەڕەشەکانی ئێرانی بە جددی وەرگرتووە، بەڵگەش بۆ ئەمە، قسەی ئەو سێ بەرپرسە ئەمریکی و ئیسرائیلییەیە کە بە ئاژانسی "ئەکسیۆس"ـیان راگەیاندووە.
ئەو بەرپرسانە کە ناویان ئاشکرا نەکراوە وتوویانە، چاوەڕوان دەکرێت رۆژی دووشەممە، ئێران هێرشی تۆڵەسەندنەوەی کوژرانی ئیسماعیل هەنیە بۆ سەر ئیسرائیل ئەنجامبدات.
ئەو بەرپرسانە پێیان وایە ئێران و حزبوڵا هێشتا سەرقاڵی پلانە سەربازییەکانیان و پەسەندکردنیانن لەسەر ئاستی سیاسی.
دەشڵێن، چاوەڕوان دەکرێت هێرشەکانی ئەمجارەی ئێران بۆ سەر هەمان بنکە و پێگەکان بێت، کە لە 13ـى نیسانی رابردوودا کرانە ئامانج، ئەویش بنکەی ئاسمانیی "بنی فاتیم" و باشووری ئیسرائیل بوو.
بەگوێرەی پێشبینیی ئەو بەرپرسانە، چاوەڕوان دەکرێت هێرشەکەی ئەمجارە فراوانتر بێت و حزبوڵاش بەجیا هێرش بکات.

تائێستا هیچ لایەنێکی فەرمیی ئێران کاتی هێرشی دیارینەکردووە و میدیاکانی ئەو وڵاتە دەڵێن، بەرپرسانی سەربازی کاتژمێری سفریان داناوە بۆ هێرش، لەلایەکی دیکەشەوە هیچ بەرپرسێکی ئیسرائیل، بگرە بێنیامین ناتانیاهو-ش؛ کە بەردەوام دژی هەر هەڕەشەیەکی ئێران وەڵامی هەبوو، لە بارەی ئەم هێرشانەوە قسەیان نەکردووە.

ئایا هەڕەشەکانی ئێران ئیسرائیلی ترساندووە؟

ئیسماعیل هەنیە, سەرۆكی مەكتەبی سیاسی بزوتنەوەی حەماسی فەلەستینی, لەڕێی موشەكێكی ئاڕاستەكراو بەشێوەیەكی راستەوخۆ بۆ جەستەی لە تارانی پایتەختی ئێران لەگەڵ یەكێك لە پاسەوانەكانی لە ئەنجامی كردنە ئامانجی شوێنی مانەوەی لە هۆتێلێکی تاران کاتژمێر 2ـی بەرەبەیانی ئەمڕۆ کوژران، ئەمە لە کاتێکدایە هه‌نیە بۆ بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمی دەستبەکاربوونی مەسعوود پزیشكیان سەرۆککۆماری ئێران لە سەردانێکدا بوو بۆ تاران. 
&nbsp;
 كاردانه‌وه‌كانی دوای كوشتنی ئیسماعیل هه‌نیه‌

به‌هۆى كوژرانى ئیسماعیل هه‌نیە‌، مانگرتنى گشتى له‌ فه‌ڵه‌ستین راگه‌یه‌ندرا. 

هەروەها ،توركیا و روسیا ئیدانه‌ی كوشتنی ئیسماعیل هه‌نیه‌ ده‌كه‌ن.

وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی توركیا ڕایگەیاند، ئه‌و كاره‌ شه‌ری غه‌ززه‌ فراوانتر ده‌كات و په‌ل بۆ شه‌رێكی هه‌رێمی ده‌كێشێت.

وەزیری بەرگری ئەمریکا ڕایگەیاند، ئەگەر ئیسرائیل رووبەروی هێرش بێتەوە بەرگری لێدەکەین.

هاوکات، ئێران و فەڵەستین و چەندین وڵاتی دیکە ئیسرائیل تۆمەتبار دەکەن بە ئەنجامدانی هێرشەکە، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ ڕاگەیەندراوی فەرمی لەلایەن ئیسرائیلەوە بڵاونەکراوەتەوە. 

 ئیسماعیل هەنیە كێیە؟

ناوی تەواوی ئیسماعیل عەبدولسەلام ئەحمەد هەنیەیە, كەسایەتیەكی سیاسی فەلەستینەو سەرۆكی مەكتەبی سیاسی بزوتنەوەی حەما*سی فەلەستینی بووە.

لە ساڵی (1962) لە خێوەتگەی شاتیئی پەنابەران لە خۆرئاوای شاری غەززە لە دایك بووە.

لە ساڵی (1989)دا ئیسرائیل بۆ ماوەی سێ‌ ساڵ زیندانیكردووە, دوای ئەوە دورخراوەتە بۆ ناوچەی مەرج ئەلزهور لە سنوری لوبنان و فەلەستیتن.

لە ساڵی (2005)دا, سەرۆكایەتی لیستی گۆڕان و چاكسازی كردووە كە زۆرینەی دەنگەكانی لە دووەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی فەلەستین بە دەستهێنا. 

لە مانگی شوباتی ساڵی (2006) حەماس كاندیدیكردووە بۆ سەرۆك وەزیرانی فەلەستین و لە بیستی ئەو مانگەدا دەستبەكاربووە.

لە ساڵی (2007)دا مەحمود عەباس سەرۆكی دەسەڵاتی فەستینی ئیسماعیل هەنیەیی لە پۆستی سەرۆك وەزیران لەكارخستووە. 

لەمانگی ئایاری ساڵی (2017)دا, بووە بە سەرۆكی مەكتەبی سیاسی بزوتنەوەی حەماسی فەلەستینی دوای هەڵبژاردنی لە شوێنی خالید میشعەل.

دواین دەركەوتنی ڕۆژی دوێنی سێ‌ شەممە، تیادا مەسعود پزیشكیانی سەرۆكکۆماری نوێی ئێرانی بینی بۆ یەكەمجار, پێش دەستبەكاربوونی بە سەرۆكی ئەو وڵاتە.

ئیسماعیل هەنیە چۆن کوژرا؟

ماوەی زیاتر لە نۆ مانگە، ئیسرائیل و حەماس لە ململانێی سەربازیدان و لەو نێوەندەشدا، دەیان هەزار کەس بوونەتە قوربانی، هاوڵاتییانی مەدەنیی غەززە-ش گەورەترین رێژەی قوربانییان تێدایە.
دوای دەستپێکردنی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە، حوسییەکانی یەمەن، وەک یەکەم گروپ پشتگیریی خۆی بۆ حەماس دەربڕی و، لە 19ی مانگی 10ـی 2023ـدا، واتە دوای 12 رۆژ لە دەستپێکی شەڕی ئیسرائیل-حەماس، چەندین موشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانیان ئاراستەی ئیسرائیل کرد و هێرشەکانیان بۆ سەر کەشتییە بازرگانییەکان لە دەریای سوور دەستپێکرد.
حوسییەکان لەم ماوەیەی پێشووشدا، هێرشەکانی چڕترکردەوە و رۆژی 19ـی ئەم مانگە، بە درۆنێکی بۆمبڕێژکراو، سیستمی بەرگریی ئاسمانیی ئیسرائیلیان بەزاند و ناوجەرگەی تەلئەڤیڤیان کردە ئامانج، کە بووە هۆی کوژرانی ئیسرائیلییەک و برینداربوونی ژمارەیەکی تر.
رۆژێک پاش ئەم هێرشەش، سوپای ئیسرائیل لەڕێگه‌ی 20 فڕۆکەی جەنگیی لە جۆری ئێف 15، هێرشیکردە سەر بەندەری حودەیدەی یەمەنی. لەو هێرشەدا عەمبارەكانی سوتەمەنی‌ و بنكەكانی گومرگیان لەو بەندەرە كردە ئامانج و لانیکەم سێ کەس کوژران و 87 کەسیش برینداربوون.
پاش حوسییەکان، چەندین گروپی چەکداریی دیکە پشتیوانیی خۆیان بۆ حەماس دەربڕی و هەریەکەیان بە جۆرێک، یەکێک لەو گروپانەش، "مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق" بوو، بە هێرشکردنە سەر پێگەکانی ئەمریکا لەناو عێراق و سووریادا.

مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق کێن؟
گروپی مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق، یاخود (حەماسی عێراق)، لە ساڵی 2003 و پاش پرۆسەی ئازادیی عێراق، بە ئامانجی بەرەنگاربوونەوەی ئەمریکا سەریهەڵدا و پێگەی لە چەند پارێزگایەکی عێراقدا دامەزراند.
مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق لە مانگی 10ـی ساڵی 2023ـوە چالاکییەکانی چڕکردەوە و لە تۆڕى کۆمەڵایەتیى تێلێگرام پەیجی تایبەتی خۆیان دانا. وەک خۆیان باسی لێوە دەکەن، ئامانجی سەرەکیی گروپەکە، وەستانەوەیە دژی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سووریا و مەبەستیانە هێزەکانی ئەمریکا بەئامانجبگرن، چونکە بڕوایان وایە، ئەمریکا سەرەکیترین هاوپەیمانی ئیسرائیلە. هاوکات دژی هەڵوێستی ئەمریکان لە بەرامبەر قەیرانەکانی غەززە.
مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق لە 17ـی ئۆکتۆبەری 2023، لە عێراق و سووریا، هەرێمی کوردستان و رۆژئاوای کوردستان دەستیان بە هێرشەکانیان بۆ سەر هێزەکانی هاوپەیمانان بەتایبەتی ئەمریکا کرد و لەوکاتەوە تائێستا، ناوبەناو پێگەکانی ئەمریکا لەو دوو وڵاتە دەکاتە ئامانج، کە کوژراو و برینداریشی لێکەوتووەتەوە.
بەشێکی زۆری شارەزایان پێیان وایە، مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانییان لێدەکرێت و لەژێر هەژموونی ئەو وڵاتەدان.
ئەو گروپە بەوەشەوە نەوەستاوە و تائێستا، دەیان جار مووشەکی ئاراستەی ناو وڵاتی ئیسرائیل و بەدیاریکراویش، تەلئەڤیڤی پایتەخت کردووە. ئەمەش بووەتە هۆی نیگەرانیی ئیسرائیل و وڵاتانی هاوپەیمانی.
هێرشەکانی مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق، ئیسرائیلی هێناوەتە دەنگ و تەنانەت، هەڕەشەی هێرشکردنە سەر عێراقیش هاتووەتە ئاراوە.
ئەوەتا ئیدی کۆهین، راوێژکاری حکومەتی ئیسرائیل لە نوێترین قسەیدا دەڵێت: "ئەگەر بێتوو میلیشیا عێراقییەکان موشەک ئاڕاستەی ئیسرائیل بکەن، ئەوا بەندەری بەسرەی عێراقیش، چارەنوسی هاوشێوەی بەندەری حودەیدەی یەمەن دەبێت و بۆردومانی دەکەین".
تائێستا هیچ لایەنێکی فەرمیی حکومەتی عێراق وەڵامی بۆ ئەم قسەیەی ئیدی کۆهین نەبووە، بەڵام پێشبینی دەکرێت، گروپی مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق بەردەوامیی بدات بە هێرشەکانی بۆسەر ئیسرائیل، ئەمەش، رەنگە ببێتە مەترسییەک بۆسەر ئاسایشی عێراق بەگشتی.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

ڕاپۆرت