فەرمانگەی ئاوی شارەزوور ڕایگەیاند، “هاوڵاتیان ئاگادار دەکەینەوە ئاو بکەنە ناو تانکییەکانیان و کاتژمێری یەکەم با ئاوەکە بڕوات، دواتر ئاو بکەنە ناو تانکی و بەکاری بهێنن و هیچ گرفتێکی نییە”.

ئەمڕۆ شەممە 9-11-2024، فەرمانگەی ئاوی شارەزوور لە ئاگادارییەکدا ڕایگەیاند: “داوا لە هاووڵاتیان خۆشەویستی سەرجەم گەڕەکەکانی قەزای شارەزوور دەکەین کە هەستن بە پاککردنەوەی تانکی ئاوی ماڵەکانیان”.

ئاماژەی بەوەشکرد: “لە کاتی ئاو هەڵکردنەوە بۆیان پێش ئەوەی ئاو بکەنە ناو تانکییەکانیان، سەعاتی یەکەم با ئاوەکە بڕوات، دواتر ئاو بکەنە ناو تانکی و بەکاری بهێنن و هیچ گرفتێکی نییە”.

ئاشکراشیکرد: “بۆ ئەوەی حاڵەتی سکچوون و ڕشانەوەی زیاتر ڕوونەدات. تکایە بەدەم داواکارییەکەوە بڕۆن، بۆ تەندروستی هەموو لایەك”.

فەرمانگەی ئاوی شارەزوور هۆشداری دەدات هاوڵاتیان؛ ئاو بکەنە ناو تانکییەکانتان و کاتژمێری یەکەم با ئاوەکە بڕوات

وەزارەتی تەندروستی رایگەیاند، توانیویانه‌ هۆكارى سه‌ره‌كیى توشبوونى خه‌ڵكى ده‌ڤه‌رى شاره‌زوور بە سكچوون و ڕشانه‌وه‌ بدۆزنه‌وه‌، هاوکات وته‌بێژى وه‌زاره‌ته‌كە ده‌ڵێت: "ڕێژه‌ى توشبوون كه‌میكردووه‌، به‌ڵام هێشتا مه‌ترسى ماوە".
سەرکار سورچی، وتەبێژی وەزارەتی تەندروستیی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم لە لێدوانێکدا وتی، لە چوارشەممەی ڕابردووەوە تاوەکو کاتژمێر 12ى نیوەڕۆی دوێنێ هەینی نزیکەی دوو هەزار و 200 کەس لە شارۆچکەی شارەزوور توشی سکچوون و ڕشانەوە بوون.
دڵنیاییش ده‌دات: "هیچ یەکێک لەو حاڵەتانەی تۆمارکراون مەترسیدار نەبوون و هیچ کەسێک بەوهۆیەوە گیانی لەدەستنەداوە، بەشێکی توشبووان پێویستیان بە مانەوە لە نەخۆشخانە نەبووە، زۆرینەشیان دوای یەک دوو کاتژمێر مانەوە و وەرگرتنی چارەی پزیشکی لە نەخۆشخانە، گەڕاونەتەوە ماڵەکانیان".
وته‌بێژه‌كه‌ى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى ئاشكراشیکردووە، لە دوێنێ هەینییەوە ژمارەی ئەو هاوڵاتییانەی لە شارەزوور توشی سکچوون و ڕشانەوە بوون، بە ڕێژەیەکی بەرچاو کەمیکردووە.
سەرکار سورچی وتیشی: "ئەنجامی لێکۆڵینەوەکانی ئەو لیژنەیەی وەزارەتی تەندروستیی بۆ بەدواداچوون بۆ هۆی توشبوونی هاوڵاتییان بەو نەخۆشییە پێکیهێنابوو، دەریانخستووە، هۆی سەرەکیی توشبوونی ئەو ژمارە زۆرەی هاوڵاتییانی شارەزوور بە سکچوون و ڕشانەوە ئاوی پیسی ماڵان بووە، دوای دەستنیشانکردنی سەرچاوەی نەخۆشییەکە، هۆشداریی تەندروستی دراوەتە هاوڵاتییانی شارەزوور و دەوروبەری و نزیکین لەوەی بەتەواوی کۆنترۆڵی نەخۆشییەکە بکەین".
وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی داوا لە هاوڵاتییانی شارەزوور و دەوروبەری ده‌كات، تا ئەو کاتەی دۆخەکە کۆنترۆڵدەکرێت، ئاوی تانکیی ماڵان بەکارنەهێنرێت بۆ ئەوەی توشی سکچوون و ڕشانەوە نەبن، ئەگەر بەکاریشیان هێنا، پێویستە سەرەتا بیکوڵێنن.

ئاگادارییەکی بەپەلە لە تەندروستیی هەرێمەوە

وەزیری تەندروستی ڕایگەیاند، لە قەزای شارەزوور حاڵەتی سکچوون و ڕشانەوە زیاتر لە 1500 کەسی تێپەڕاند، دەشڵێت؛ هۆکارەی زیاتر بڵاوبوونەوەی نەخۆشیەکە تێکەڵبوونی ئاوەڕۆیە لەگەڵ ئاوی خواردنەوە.

ئەمڕۆ هەینی 8-11-2024، سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان، لەکۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لەدەڤەری شارەزوور، 1560 کەس بەهۆی سکچوون و ڕشانەوەوە سەردانی نەخۆشخانەیان کردووە و تیمەکانمان لێکۆڵینەوەیان لەوبارەوە دەست پێ کرد هەم لە نەخۆشخانەکان و هەم لە سەرچاوەکانی ئاوی خواردنەوە، هەروەها پشکینەکان ماوەی 24 تا 48 کاتژمێری پێویستە بۆ دەستنیشانکردنی جۆری بەکتریاکە.

ئاشکراشیکرد، ئەوەی لە هەڵەبجەی تازە ڕوویداوە، ئێمە بۆچوونەکانمان ڕاست دەرچوو، کە یەکێک لە هۆکارەکان، تێکەڵبوونی ئاوی ئاوەڕۆ بووە لەگەڵ ئاوی خواردنەوە، لە سەر ڕووباری “بێستان سوور”، کە پرۆژەی ئاوی پاک دابین دەکات.

جەختی لەوەشکردەوە، جێگای خۆشحاڵییە کە حاڵەتەکانی تووشبوون باری سووک و مامناوەند بووە، هیچ حاڵەتێکی قورس نەبووە، تەنیا یەک منداڵ گوستراوەتەوە سلێمانی، تووشبووەکانیش لەتەمەنە جیاوازەکان بوون و بەشی زۆریشیان چوونەتە ماڵەوە.

لە شارەزوور حاڵەتی سکچوون و ڕشانەوە 1500 کەسی تێپەڕاند

وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ڕایگەیاند، “لە قەزای شارەزوور لە ماوەی 24 کاتژمێری رابردوو ژمارەیەکی زۆر لە هاوڵاتییانی توشی سکچونێکی کتووپڕ بوون”.

ئەمڕۆ پێنجشەممە 7-11-2024، د. سەرکار سورچی، وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند: "لە ماوەی 24 کاتژمێری رابردوو ژمارەیەکی زۆر لە هاوڵاتییانی قەزای شارەزور توشی سکچونێکی کتووپڕ بوون و وەزارەتی تەندروستی لیژنەیەکی لە بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی سلێمانی، راسپاردوە لێکۆڵینەوە لە حاڵەتەکان بکەن”.

ئاماژەی بەوەشکرد: “هۆکاری ئەو ژمارە زۆرە لە نەخۆشی سکچون دەستنیشان بکەن، دوای تەواوبوونی کارەکانی لیژنەکە، ئەنجامی لێکۆڵینەوەی لیژنەکە بۆ هاوڵاتیان دەخەینەڕوو".

باسی لەوەشکرد: "پزیشکی پسپۆڕ و پێداویستی تایبەت رەوانەی قەزای شارەزور کراون بۆ ئەوەی دۆخەکە کۆنتڕۆڵ بکەن، تا ئێستا دیار نییە ژمارەی توشبوان چەندە، زۆربەی توشبوەکان دوای وەرگرتنی چارەسەری پزیشکی گەڕاونەتەوە ماڵەوە".

ئەوەشی خستەڕوو "نزیکەی 20 بۆ 25 نەخۆش لە نەخۆشخانەی شەهید رەئوف بەگ لە قەزای شارەزور ماونەتەوە".

وەزارەتی تەندروستی لەبارەی بڵاوبوونەوەی پەتای سکچون و ڕشانەوە لە شارەزوور هاتە دەنگ

سەرچاوەیەک لە تەندروستى شارەزوور ڕایگەیاند، ژمارەیەکى زۆر خەڵک توشى سکچوون و رشانەوە بوون و سەردانى نەخۆشخانەیان کردووە.
 
سەرچاوەیەک لە بەڕێوەبەرایەتی تەندروستى شارەزوور لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند، لە 24 کاتژمێردا نزیکەى 500 کەس بەهۆی توشبوون بە سکچون و ڕشانەوە سەردانی نەخۆشخانەی شەهید ڕەوف بەگیان لەشارەزوور کردووە.

لەم ناوچەیەدا لە ماوەی 24 کاتژمێر نزیکەی 500 کەس تووشی سکچوون و ڕشانەوە بوون

تەندروستی سلێمانی ڕایگەیاند، لە ڕۆژی دەنگدانی گشتی( 25) تیمی فریاکەوتنی خێرای تەندروستی لە سەنتەری شاری سلێمانی بڵاودەکرێنەوە.

ئەمڕۆ شەممە 20-10-2024، بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند، لەسەر ڕاسپاردەی بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی سلێمانی، لەڕۆژی دەنگدانی گشتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ڕێکاری تەندروستی دەگیرێتەبەر وە لەڕۆژی دەنگدانی گشتی( 25) تیمی فریاکەوتنی خێرای تەندروستی لە سەنتەری شاری سلێمانی بڵاودەکرێنەوە.

ئاشکراشیکرد، سەرجەم نەخۆشخانە و سەنتەر و بەشەکانی فریاکەوتن بەشێوەی ئێشکگری کراوە دەبن لە ناو شاری سلێمانی ئۆتۆمبیلی ئەمبوڵانسی لێ دەبێت تاوەکو پرۆسەی دەنگدان تەواو دەبێت و تیمی تەندروستی ئامادە دەبن.

ڕوونیشیکردەوە، لەناو مەڵبەندە تەندروستیە 24 کاتژمێرییە ئێشکگرەکان، هاوڵاتیان دەتوانن لەکاتی ڕوودانی هەر حاڵەتێکی کتوپڕی تەندروستی و هەر ڕووداوێک پەیوەندی بکەن بە فریاکەوتنی خێرای تەندروستی ژمارە 122.

تەندروستی سلێمانی بۆ ڕۆژی دەنگدانی گشتی کەوتە حاڵەتی ئامادە باشییەوە

وەزارەتی ژینگەی عێراق رایگەیاند، بۆنی گۆگرد لە ئاسمانی شاری بەغدا بڵاوبووەتەوە و بڕیاریشیدا بە دامەزراندنی کۆمپانیایەکی گشتی بۆ ئابووریی کاربون، لە پێناو باشترکردنی ژینگەی وڵاتەکە.
نازیر عەبود، راوێژکاری وەزارەتی ژینگەی عێراق بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی راگەیاند، لە بەغدا بۆنی گۆگرد بڵاوبووەتەوە و کاریگەریی لەسەر تەندروستیی بەشێک لە هاوڵاتییان دروستکردووە و دووچاری تەنگەنەفەسی و چەند کێشەیەکی دیکەی تەندروستی بوون.
راوێژکارەکەی وەزارەتی ژینگە، هۆکاری بڵاوبوونەوەی ئەو بۆنەشی گەڕاندەوە بۆ جۆری ئەو سوتەمەنییەی لە وێستگەکانی کارەبا بەکاردەهێنرێت.
وتیشی، ئێستا هەوای عێراق پیسبووە بەهۆی ئەوەی سووتەمەنیی بەردین لە بەشێک لە وێستگەکانی کارەبا و پاڵاوگە و کارگەکان بەکاردەهێنرێت.
نازیر عەبود راشیگەیاند، حکومەت زیاتر ساڵێکە کاردەکات بۆ باشترکردنی ژینگە، ئێستا سەرقاڵی دامەزراندنی کۆمپانیای کاربۆنە بە بەهای 10 ملیار دۆلار.

بۆنێکی نامۆ لە بەغدا بڵاودەبێتەوە

هاتووچۆی سۆران ڕایگەیاند، لەسەر ڕێگەی سپیلک - شانەدەر ئۆتۆمبێلێک وەرگەڕاو بەم هۆیەوە شەش کەس برینداربوون. 

ئه‌مشه‌و هه‌ینی، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی هاتوچۆی سۆران لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند، ئۆتۆمبێلێكی جۆری تۆیۆتا هایلۆکس دەبل قه‌مارە، لەسه‌ر رێگای سپیلک - شانەدەر، نزیک گوندی سیناوە وه‌رگه‌ڕا و له‌ ئەنجامی ئه‌و ڕووداوه‌دا شه‌ش کەس بریندار بوون.

هاوکات، هاتوچۆی سۆران، داوا لە شوفێران دەکات خێرایی کەم بکەنەوەو پابەندی هێما و رێنماییەکانی هاتوچۆ بن بۆ سەلامەتی هەموو لایەک.

لە ڕووداوێکی سەختی هاتووچۆدا شەش کەس بوونە قوربانی 

تەندروستیی کۆیە رایگەیاند، چەند حاڵەتێکی توشبوون بە پەتای کۆلێرا تۆمارکراوە. هاوڵاتییانیش ئاگاداردەکاتەوە، "پابەندبن بە رێکارەکانی خۆپارێزی".
بەڕێوەبەرایەتیی تەندروستیی کۆیە لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، یەك حاڵەتی تووشبوون بە پەتای کۆلێرا لە قەزای کۆیە و دوو حاڵەتیش لە ناحیەی تەقتەق تۆمارکراون.
داواشیکرد، هاوڵاتییان پابەندبن بە رێکارەکانی خۆپارێزی و لە کاتی تووشبوونیان بە سکچوونی توند بەزوویی سەردانی نەخۆشخانە بکەن.
تەندروستیی کۆیە ئاشکراشیکرد، تیمەکانی تەندروستی بە بەردەوامی لە ئەرکدا دەبن و پشکنین بۆ سەرچاوەی ئاو و شوێنکار و خواردنگە و جێگە گومانلێکراوەکان دەکەن، بەمەبەستی دڵنیابوونەوە لە بڵاونەبوونەوەی نەخۆشییەکە".

لەبارەی کۆلێراوە داوایەكی بەپەلە لە هاوڵاتییان دەكرێت

رێکخراوی تەندروستیی جیهانی هۆشداری لە بڵاوبوونەوەی چەند باچێکی ساختەی دەرمانی ئۆزەمپیک - سیماگلوتاید دەدات لە جیهاندا و بەڕێوەبەرایەتیی کۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان لە هەرێم بە هاوڵاتییان دەڵێت، "خۆتان بەدوور بگرن لە کڕینی ئەو دەرمانە".
رێکخراوی تەندروستیی جیهانی لە راگەیەندراوێکدا، هۆشداریدەدات کە دەرمانی ئۆزەمپیک لە بەڕازیل، بەریتانیا و باکوری ئێرلەندا و ئەمریکا ساختەکراون و لەلایەن کۆمپانیای (novo nordisk)ـەوە، ئەو باچانە بەرهەم نەهاتوون.
ئۆزەمپیک، دەرمانێکی گرنگی چارەسەرکردنی نەخۆشیی شەکرە - جۆری دووەمە، دەرمانەکە بە شێوەژەمی دەرمانسازیی دەرزیی ئامادەکراو "قەڵەم" بەردەستە، بۆ پێگەیشتوان و منداڵان تەمەن زیاتر لە 12 ساڵ بەکاردەهێنرێت.
جیاکردنەوەی ئۆزەمپیکی رەسەن و ساختە لە زۆر رێگەوە دەکرێت، ئاسانترینیان لەرێگەی ناسینەوەی قەڵەمەکەوە دەکرێت، بەشێوەیەک لەکاتی دیاریکردنی ژەمدا، قەڵەمی ئۆزەمپیکی رەسەن درێژنابێتەوە، بەڵام قەڵەمی ئۆزەمپیکی ساختە درێژدەبێتەوه.
هاوکات، بەڕێوەبەرایەتیی کۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان لە هەرێم هاوڵاتییان لەم دەرمانە ئاگاداردەکاتەوە، کە خۆیان بەدووربگرن لە کڕینی ئەو دەرمانە بەبێ ستیکەر، چونکە لە کوردستان و عێراقیش هەندێک پاکەتی ساختە دەستیان بەسەرداگیراوە.
لەئێستادا دەرمانی ئۆزەمپیکی رەسەن لە بازاڕی دەرمانی هەرێمی کوردستان بە ستیکەری بەڕێوەبەرایەتیی KMCA / وەزارەتی تەندروستیی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان بەردەستە کە وەک بەڕێوەبەرایەتیی کۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان دەڵێت "سەلامەت و کاریگەرە و شیاوە بۆ بەکارهێنان".

تەندروستیی جیهانی هۆشداری لە دەرمانێک دەدات کە لە هەرێمیشدا هەیە

وەزارەتی تەندروستیی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم رایگەیاند، تائێستا هیچ حاڵەتێکی گومانلێکراویان لەبارەی نەخۆشیی ئاوڵەی مەیمون نییە و بە وردی چاودێریی دۆخی ئەم نەخۆشییە دەکەن، لەگەڵ ئەوەشدا تەواوی ئامادەباشیی و ئامادەکاریی بۆ رووبەڕووبوونەوەی نەخۆشییەکە دەکەن.
وەزارەتی تەندروستیی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە، سامان بەرزنجی وەزیری تەندروستی لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتیی کاروباری خۆپارێزی و تەندروستی و بەشە پەیوەندارەکان و نوێنەری رێکخراوی تەندروستیی جیهانی کۆبووەوە.
بەپێی ڕاگەیەندراوی ئەو وەزارەتە، "لە کۆبوونەوەکەدا، گفتوگۆ لەبارەی بڵاوبوونەوە و سەرهەڵدانی نەخۆشی ئاوڵەی مەیمون کرا کە ئێستە لە نزیکەی 25 وڵاتدا هەیە. دوای تاوتوێکردن و شیکردنەوەی نەخۆشییەکە، بڕیاردرا کە ئەمڕۆ ڕێکارەکانی خۆپارێزی و ئامادەکاریی لەلایەن وەزارەتی تەندروستییەوە بۆ دامودەزگاکانی تەندروستی ڕابگەیەنرێت. هاوکات بڕیار درا لێژنەی باڵای یەک تەندروستی (One Health) کە لیژنەیەکی باڵای هاوبەشە لەنێوان وەزارەتی تەندروستی و وەزارەتی کشتوکاڵ دابنرێت".
ئەو وەزارەتە ئەشکراشی کردووە: "بڕیارێکی دیکەیان ئەوەیە، پەیامەکانی تەندروستیی بە هاوڵاتییان و گەشتیاران بدرێت بۆ هۆشیاری تەندروستیی و هەڵمەتی راگەیاندن و ڕۆشنبیریی تەندروست بکرێت لەگەڵ دابینکردنی تێستی پشکنینی تاقیگەیی لەگەڵ ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی، لە هەموو ئەوانەش لایەنە پەیوەندارەکان لەم ڕێکارانە ئاگادار بکرێنەوە".
وەزارەتی تەندروستی دڵنیایی دەداتە هاوڵاتییان کە تا ئێستا هیچ حاڵەتێکی ئاوڵەی مەیمون لە هەرێمی کوردستان تۆمار نەکراوە، لەگەڵ ئەوەشدا، بە وردی چاودێریی دۆخی ئەم نەخۆشییە دەکەن و تەواوی ئامادەباشی و ئامادەکاریی دەکەن، لە هەر حاڵەتێکیشدا ڕای گشتیی لێ ئاگادار دەکەنەوە.
ئاوڵەی مه‌یمون، نه‌خۆشیه‌كی ڤایرۆسیی گوازراوه‌یه‌ كه‌ له‌ ئاژه‌ڵه‌وه‌ بۆ مرۆڤ ده‌گوازرێته‌وه‌، به‌هۆی به‌ریه‌ككه‌وتنی ڕاسته‌وخۆشه‌وه‌ له‌ مرۆڤه‌وه‌ بۆ مرۆڤ ده‌گوازرێته‌وه‌. ماوەیەکە لە وڵاتانی ئەفریقا بەتایبەتی، بەشێوەیەکی بەرچاو بڵاوبووەتەوە و بەوهۆیەوە رێکخراوی تەندروستیی جیهانی، باری لەناکاوی تەندروستیی جیهانیی راگەیاندووە.

لە هەرێم ئامادەکاری بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئاوڵەی مەیمون دەکرێت

سه‌رۆكی رێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانی رایگه‌یاند، به‌هۆی په‌تای ئاوڵه‌ی مه‌یمونه‌وه‌ باری نائاسایی له‌ جیهان راده‌گه‌یه‌نن.
تێدرۆس ئه‌دهانۆم، سه‌رۆكی رێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانی لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا وتى: "ئه‌مڕۆ لیژنه‌ی فریاگوزاریی رێكخراوه‌كه‌ كۆبوونه‌ته‌وه‌ و بۆچوونی خۆیان له‌باره‌ی ئاوڵه‌ی مه‌یموونه‌وه‌ پێوتووم، بارودۆخه‌كه‌ نائاسایی ته‌ندروستیی جیهانییه‌ و بووەته‌ جێی نیگه‌رانیی نێوده‌وڵه‌تی".
باسی له‌وه‌شكرد، به‌راورد به‌ ساڵی رابردوو ئاوڵه‌ی مه‌یمون 160% زیادیكردووه‌.
ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌، رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردوو سه‌رۆكی رێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانی وتی، رۆژی چوارشه‌ممه‌ كۆده‌بنه‌وه‌ به‌ ئامانجى هه‌وڵدانیان بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ و رێگرتن له‌ مه‌ترسیی په‌تای ئاوڵه‌ى مه‌یمون كه‌ به‌شێكی زۆر له‌ وڵاتانی ئه‌فریقای گرتووەته‌وه‌.
ئاوڵەی مه‌یمون، نه‌خۆشیه‌كی ڤایرۆسیی گوازراوه‌یه‌ كه‌ له‌ ئاژه‌ڵه‌وه‌ بۆ مرۆڤ ده‌گوازرێته‌وه‌، به‌هۆی به‌ریه‌ككه‌وتنی ڕاسته‌وخۆشه‌وه‌ له‌ مرۆڤه‌وه‌ بۆ مرۆڤ ده‌گوازرێته‌وه‌.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

تەندروستی