سەرۆکی ئاژانسی پزیشکیی بایۆلۆجی دەڵێت، ڤاکسینێکیان بەرهەمهێناوە بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی شێرپەنجە و کەمکردنەوەی قەبارەی گرێ شێرپەنجەییەکان. 
ڤیرۆنیکا سکڤۆرتسۆڤا، سەرۆکی ئاژانسی پزیشکی و بایۆلۆجیی فیدراڵی (FMBA)، لە میانی کۆڕبەندی ئابووریی رۆژهەڵات (EEF) رایگەیاند، ڤاکسینی شێرپەنجەی رووسی بە سەرکەوتوویی تاقیکردنەوەکەی تەواوکردووە و نیشانەی سەلامەت و کاریگەرییەکی بەرزی نیشانداوە.
وتیشی، ڤاکسینەکە ئێستا ئامادەیە بۆ بەکارهێنان و چاوەڕێی وەرگرتنی مۆڵەتی فەرمین؛ توێژینەوەکان چەندین ساڵیان خایاندووە بۆ ئەوەی بگەنە ئەو ئەنجامە.
جەختیشیکردەوە، ئەنجامی تاقیکردنەوەکان سەلامەتیی و کاریگەری ڤاکسینەکەیان سەلماندووە، توێژەران تێبینیی ئەوەیان کردووە کە ڤاکسینەکە بووەتە هۆی کەمبوونەوەی قەبارەی گرێ شێرپەنجەییەکان و خاوبوونەوەی گەشەکردنیان بەڕێژەی 60% بۆ 80%، ئەمەش بەپێی جۆری نەخۆشییەکە دەگۆڕێت. جگە لەوەش، لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە کە ڤاکسینەکە تەمەنی نەخۆشەکان درێژدەکات.

چارەسەری نەخۆشی شێرپەنجە دۆزرایەوە

شێرپەنجەی گەدە جیادەكرێتەوە بە گەشەی خانە شێرپەنجەییەكان لە ناوپۆشی گەدە، هەروەها ناودەبرێت بە (gastric cancer)، ئەم جۆرەی شێرپەنجە قورسە بۆ دەستنیشانكردنی، چونكە زۆرینەی خەڵك نیشانەكان تیایاندا دەرناكەوێت لەسەرەتای قۆناغی نەخۆشییەكە. هۆكارەكانی شێرپەنجەی گەدە چین؟ شێرپەنجەی گەدە کاتێک روودەدات، کە ئەو خانە ئاساییانەی كە لە ناو گەدەدان بەشێوەیەكی كۆنتڕۆڵ نەكراو گەشە دەكەن و وەرەم دروستدەبێت، ئەم كردارەش بەشێوەیەكی هێواش و لەسەرخۆیی روودەدات، شێرپەنجەی گەدە دروستدەبێت و گەشە دەكات بەماوەی چەندین ساڵ. ئەو حاڵەتانە كامانەن كە مەترسی زیاتر دروستدەكەن بۆ تووشبوون بە شێرپەنجەی گــەدە؟ شێرپەنجەی گەدە راستەوخۆ پەیوەندیدارە بە دروستبوونی وەرەم لە گەدەدا، كۆمەڵێك هۆكارو فاكتەر هەیە كە مەترسی زیاتر دروستدەكات بۆ تووشبوون بە شێرپەنجەی گەدە هۆكارەكانیش خۆی دەبینێتەوە لە كۆمەڵێك حاڵەت و نەخۆشی تەندروستی، لەوانە: - حاڵەتی lymphoma كە گروپێكە لە شێرپەنجەی خوێن. - هەوكردن بە بەكتریای H-pylori كە زۆرجار دەبێتە هۆی روودانی برینی گەدە. - وەرەم یان برینی شێرپەنجەیی لە بەشەكانی دیكەی سیستەمی هەرس. - حاڵەتی stomach polyps (بریتییە لە نا ئاسایی گەشەكردنی شانەكانی ناوپۆشی گــەدە). هەروەها شێرپەنجەی گەدە ئەگەری هەیە تووشی ئەم کەسانە ببێت: - كەسانی بەتەمەن، بەتایبەت تەمەنی (50) ساڵ یان زیاتر. - پیاوان. - كەسانی جگەرەكێش. - ئەو كەسانەی كە پێشتر لە خێزانەكەیدا كەسی تووشبوو هەبووبێت. - دانیشتوانی جوگرافیایی تایبەت، بەتایبەت چەند ناوچەیەكی ئاسیا. - مێژووی خراپ بەكارهێنانی ئەلكهول. - پێشتر نەخۆشەكە نەشتەرگەری گەدەی كردبێت

شێرپەنجەی گەدە چییە و کێن ئەوانەی مەترسی تووشبوونیان زیاترە؟

هەنگوین یەکێکە لە شیرینکەرە بەناوبانگەکان و بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت و چەندین سوودی تەندروستی هەیە.
هەنگوین شلەیەکە کە هەنگەکان لە رەگی رووەک دروستی دەکەن، لە هەموو جیهاندا بەهۆی شیرینی و تامەکەیەوە خواستێکی زۆری لەسەرە، لە چەندین خواردن و شیرینیدا بەکاردێت، بۆن و رەنگ و تامی هەنگوین بەپێی جۆری ئەو گوڵەی لێی دروستکراوە دەگۆڕێت، بۆیە جۆرەکانی بێشومارن و کۆمەڵێک سوودی تەندروستی هەیە، لەوانە:-

1- هەنگوینی خاو بە درێژایی مێژوو ناسراوە بە چاککردنەوەی برین و یارمەتی هەرسکردن و هێورکردنەوەی ئازاری قوڕگ دەدات.
2- خواردنی شانەی هەنگوین لەلایەن پیاوانەوە یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئازاری میزڵدان و رێگرە لە تووشبوون بە نەخۆشی پرۆستات.
3- بەهۆی ئەوەی تایبەتمەندێتی دژە بەکتریایی هەیە چارەسەری کۆکە دەکات.
4-- دژە ئۆکسانی تێدایە کە یارمەتی گەنجبوونەوە دەدات.
5- بەتێکەڵکردنی لەگەڵ شیر یارمەتی باشترکرنی کرداری هەرس دەدات و دەبێتە هۆی زیادکردنی بەکتریای سودبەخش لەناو گەدەدا.

سووودە تەندروستییەکانی خواردنی هەنگوین 

بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی هیوا، رایگەیاند، ئامارەکانی توشبوون بە شێرپەنجە روویان لە زیادبوونە و لە سلێمانی لە شەش مانگی رابردوودا زیاتر لە دوو هەزار توشبووی شێرپەنجە تۆمارکراون. 
ئەمڕۆ سێشەممە، 5-8-2025، یاد نەقشبەندی، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی هیوا لە سلێمانی، لە لێدوانێکدا رایگەیاند، ئامارەکانی توشبوون بە شێرپەنجە روویان لە زیادبوونە و لە سلێمانی لە شەش مانگی رابردوودا زیاتر لە دوو هەزار توشبووی شێرپەنجە تۆمارکراون.
وتیشی، هەموو توشبووەکانی شێرپەنجە هی سلێمانی نین، واتا ئەوەی هەیە لە سلێمانی تۆمارکراون، بەڵام مەرج نییە دانیشتووی سلێمانی بن، چونکە بەشێکیان دانیشتووانی خوارووی عێراق.
باسی لەوەشکرد، رۆژانە بەشێکی توشبووانی شێرپەنجە هەن، خۆیان لە دەرەوە بە خەرجییەکی زۆر دەرمان دەکڕن، بۆیە پێویستە ئەنجوومەنی وەزیران و وەزیری تەندروستی، کار لەسەر خەرجکردنی زیاتری بودجە بۆ توشبووانی شێرپەنجە بکەن.

هاوکات، پسپۆڕانی تەندروستیی 10 رێگایان دەستنیشانکردووە بۆ خۆپاراستن لە نەخۆشی شێرپەنجە کە بریتین لە:-

1- خواردنی خۆراکی کەم چەوری:-
ئەو خۆراکانەی چەوریان زۆرە دەبێتە هۆی زیادبوونی ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی پڕۆستات، ناوپۆشی منداڵدان و کۆڵۆن.
2- خواردنی بەرهەمە شیرەمەنییەکان چەند جارێک لە رۆژێکدا:- 
خواردنی شیری کەم چەوری یان ماست بەشێوەیەکی رۆژانە دەبێتە هۆی دابینکردنی بڕی پێویست لە ماددەی کالسیۆم کە بە ماددەی دژە شێرپەنجە هەژمار دەکرێت بە تایبەت شێرپەنجەی ریخۆڵە ئەستورە.
3- خواردنی میوە و سەوزە:-
رۆژانە بڕی پێویست لە سەوزە، میوە و دانەوێڵەی تەواو و جۆراوجۆر بەکاربهێنە، چونکە مەترسی مردن بە شێرپەنجە بەڕێژەی ٪10 کەم دەکاتەوە.
4- خواردنی بڕێکی کەم لە گۆشتی ئاژەڵ (گۆشتی سوور):-
زۆرێک لە توێژینەوەکان هاوڕان لەسەر ئەوەی کە زیادەڕەویکردن لە خواردنی گۆشتی سووردا هۆکاری تووشبوون بە شێرپەنجەی جۆگەی هەرس و پڕۆستات لەو کەسانەی زۆر بەکاریدەهێنن زیاد دەکات.
5- دوورکەوتنەوە لە بەکارهێنانی ماددە کحولییەکان:-
خواردنەوەی ماددە کحولییەکان هۆکاری سەرەکی تووشبوونە بە شێرپەنجەی مەمک، سورێنچک، کۆڵۆن، دەم و جگەر. بۆیە پێویستە خواردنەوەی سنووردار بکرێت چونکە هەتاکو بڕێکی کەمیشی توانای دروستکردنی مەترسی هەیە.
6- ئەنجامدانی پشکنینی پێش وەخت:-
چەند پشکنینێکی تایبەت بە مەبەستی زوو دەست نیشانکردن و ناسینەوەی شێرپەنجەکە ئەنجامدەدرێت، هەروەها ئەنجامدانی پشکنینی پێش وەختە هۆکارێکە بۆ زوو دەستنیشانکردنی نەخۆشیەکە و چارەسەرکردنی بە زوویی وەک: پشکنینی خۆیی و پشکنینی تاقیگە.
7- وەرزشکردن:-
چالاکی جەستەیی مەترسی بۆ چەندین جۆری شێرپەنجە کەم دەکاتەوە، لەوانە شێرپەنجەی مەمک و کۆلۆن.
8- دوورکەوتنەوە لە دووکەڵی جگەرە و کێشانی جگەرە:-
جگەرە بۆ زۆرێک لە جۆرە جیاوازەکانی شێرپەنجە هۆکارێکی سەرەکییە، بەتایبەت هۆکاری سەرەکییە بۆ هەموو جۆرەکانی شێرپەنجەی سییەکان.
9- پاراستنی پێست لە بەرکەوتنی بە تیشکی خۆر:-
تیشکی رۆژ بەتایبەتی لە وەرزە گەرمەکان و تایبەتتر لە کاتژمێر 10ی سەر لەبەیانی بۆ 4ی پاش نیوەڕۆ بە هۆکارێکی رێخۆشکەر و سەرەکی بۆ تووشبوون بە شێرپەنجەی پێست دادەندرێت، بۆیە پێویستە دژەخۆر، کڵاو، چاویلکە و چەتر بەکاربهێندرێت.
10- راگرتنی کێشی لەش لە بارێکی تەندروستدا:-
کێشی لەش زیاد لەباری ئاسایی لە مرۆڤێکی پێگەیشتوودا مەترسی بۆ چەندین جۆری شێرپەنجە زیاد دەکات، لەوانە شێرپەنجەی مەمک (لەتەمەنی بێئومێدیدا)، ناوپۆشی منداڵدان، پەنکریاس، کۆلۆن، و گورچیلە، هەروەها بۆ نەخۆشییەکانی تری وەک شەکرە و نەخۆشی دڵ.

ئاماری توشبوون بە شێرپەنجە و رێگاکانی خۆپاراستن لە نەخۆشیەکە

پسپۆڕانی بواری تەندروستی ئەو کەسانە ئاگادار دەکەنەوە کە ئەم نەخۆشییانەیان هەیە نابێت نزیکی خواردنە ترشەکان بکەونەوە.

ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی گەڕانەوەی ترشەڵۆکی گەدەیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی تەنک بوون و کێشەی ددانیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی برینی گەدە و ڕیخۆڵەیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی پێستیان هەیە وەک نەخۆشی ئەکزیما.
ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی ڕۆماتیزمە و ئازاری جومگەکانیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی گورچیلەیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی تەمەنیان کەمە بە تایبەتی منداڵان
ئەو ئافرەتانەی دەکەونە سوڕی مانگانە.

لە کاتی هەبوونی هەر کێشەیەکی تەندروستی پێویستە هاوڵاتیان دەستبەجێ سەردانی نزیکترین بنکەی تەندروستی بکەن.

ئەو کەسانە کێن کە نابێت خواردنە ترشەکان بخۆن؟

خورما یەکێکە لەو میوانەی سوودێکی زۆر بە جەستە دەگەیەنێت و لە ڕووی خۆراکییەوە دەوڵەمەندە بە ڕیشاڵ و کانزا و ڤیتامینەکان.
پسپۆڕانی بواری تەندروستی ئاگاداری ئەو کەسانە دەکەنەوە کە شەکرەی جۆری یەکەم و دووەمیان هەیە خۆیان بپارێزن لەزۆر خواردنی خورما چونکە خورما ڕێژەیەکی زۆری شەکری گلوکۆزی تێدایە و کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر بەرزکردنەوەی شەکری خوێن، هەروەها پسپۆڕانی بواری تەندروستی بانگەشەی ئەو کەسانە ڕەت دەکەنەوە کە دەڵێن خورما زیانی نییە بۆ نەخۆشی شەکرە.

- ئەو کەسانەی نەخۆشی شەکرەیان هەیە چۆن خورما بخۆن؟

پسپۆڕانی بواری پزیشکی و خواردن دەڵێن: "دەکرێت ئەو کەسانەی نەخۆشی شەکرەیان هەیە بە ڕێژەی کەمتر خورما بخۆن، بەشێوەیەک لە هەفتەیەکدا دوو بۆ سێ جار تەنها یەک بۆ دوو دەنک خورما بخۆن". 

ئەمە لە کاتێکدایە، پزیشکەکان ئاگاداری ئەو نەخۆشانە دەکەنەوە کە نەخۆشی شەکرەیان هەیە سەرەتا ڕاوێژ بە پزیشکی پسپۆڕ بکەن پێش زیادکردنی هەر خۆراکێک بۆ سیستەمی خۆراکییان.

خواردنی خورما خراپە بۆ ئەو کەسانەی نەخۆشی شەکرەیان هەیە؟

نەعنا یەکێکە لەو سەوزانەی مێژووی دەگەڕێتەوە بۆ سێ هەزار ساڵ پێش ئێستا، میسڕییە کۆنەکان وەک دەرمان نەعنایان بەکار هێناوە و سوودیان لێوەرگرتووە لە چارسەری نەخۆشییەکاندا، لە ئێستادا و لە زانستی نوێی پزیشکیدا چەند سوودێکی نەعنا باس دەکرێن لەو سوودانەش:

ـ نەعنا بەسوودە بۆ کۆئەندامی هەرس
نەعنا دەکرێت یارمەتیدەربێت لە باشترکردنی کرداری هەرسکردن و نەهێشتنی قەبزی، هەروەها بەسوودە بۆ ئەو کەسانەی نەخۆشی گرژبوونی ڕیخۆڵەیان هەیە.

ـ دەکرێت نەعنا یارمەتیدەربێت بۆ باشترکردنی پڕۆسەی هەناسەدان و پاککردنەوەی قوڕگ.

ـ نەعنا بەسوودە بۆ تەندرووستی دەم و ددان
نەعنا یارمەتیدەرە لە پاکردنەوەی ناو دەم لە بۆنی ناخۆش و بەکتریای زیانبەخش، هەروەها نەعنا ڕێگری دەکات لە پووکانەوەی ددانەکان.

ـ نەعنا بەسوودە بۆ باشترکردنی تەندروستی دەروون 

نەعنا دەکرێت بەسوود بێت بۆ باشترکردنی لایەنی دەروونی و هێورکردنەوەی مێشک و دەمارەکان.

ـ نەعنا بەسوودە بۆ پێست
نەعنا بەسوودە بۆ باشترکردنی تەندروستی پێست و لابردنی زیپکە و خورانی پێست.

ـ نەعنا بەسوودە بۆ سەرئێشە
بەهۆی ماددە کیمیاییەکانی ناو نەعنا، دەکرێت بەسوود بێت بۆ هێورکردنەوەی سەرئێشە.

کێن ئەوانەی نابێت نەعنا بخۆن؟

ـ ئەو کەسانەی کێشەی گەڕانەوەی ترشەڵۆکی گەدەیان هەیە.
ـ ئەو کەسانەی بەردی زراویان هەیە.
ـ منداڵانی خوار تەمەنی 12 ساڵ.
ـ ئەو کەسانەی دەرمانی شەکرە بەکار دەهێنن.
ـ ئەو کەسانەی دەرمانی بەرزەفشاری خوێن بەکاردەهێنن.
ـ ئەو کەسانەی دەرمانی کپکردنی سیستەمی بەرگری جەستە بەکاردەهێنن.
ـ ئەو کەسانەی دەرمانی ترشەڵۆکی گەدە بەکاردەهێنن.
ـ ئەو کەسانەی نەخۆشی جگەریان هەیە (لە هەندێک حاڵەتی تایبەتدا) .
ـ ئەو ئافرەتانەی دووگیانن یاخود شیر دەدەن (وا باشترە بەڕێژەیەکی زۆر کەم بەکاری بێنن) .

لە کۆتاییدا پسپۆڕانی تەندروستی هاوڵاتییان ئاگادار دەکەنەوە لە کاتی هەبوونی هەر ئازارێک یان نەخۆشییەکدا پەنا نەبەنە بەر دەرمانی گیایی چونکە دەرمانی گیایی شوێنگرەوەی دەرمانی پزیشکی نییە و دەستبەجێ سەردانی نزیکترین بنکەی تەندروستی بکەن.

سوودەکانی خواردنی نەعنا 

لیمۆ یەکێکە لەو میوانەی چەندین سوودی تەندروستی سەرسوڕ‌هێنەری هەیە و پسپۆرانی بواری تەندروستی بە گرنگییەوە باس لە سوودەکانی خواردنی لیمۆ دەکەن رۆژانە، گرنگترین سوودەکانی خواردنی لیمۆ ڕۆژانە:



یارمەتی پاراستنی تەندروستی دڵ دەدات 
لیمۆ یارمەتی پاراستنی دڵ دەدات لە رێگەی دابینکردنی ڤیتامین سی،بە پێی لێکۆڵینەوە زانستییەکان خواردنی سەوزە و ئەو میوانەی دەوڵەمەندن بە ڤیتامین سی مەترسی توشبوون بە جەڵتەی دڵ و دەماغ کەم دەکەنەوە و ڕێگری لێدەکەن.



لیمۆ بەسوودە بۆ سیستمی بەرگری جەستە 
بەهۆی ئەوەی لیمۆ دەوڵەمەندە بە ڤیتامین سی و سیتریک ئەسید ئەمەش وادەکات یارمەتی بەرگری جەستە بدات و یارمەتی دەری جەستەیە لە ڕووبەڕووبوونەوەی هەوکردن.

&nbsp;
&nbsp;
 لیمۆ بەسوودە بۆ پێست و قژ
لیمۆ یەکێکە لەو میوانەی کە سوودیکی زۆری هەیە بۆ پێست و قژ، ئەمەش بەهۆی زۆری رێژەی ڤیتامین سی تێیدا، خواردنی لیمۆ یارمەتیدەرێکی باشە بۆ ئەو کەسانەی بەدەست کێشەی زیپکەوە دەناڵێنن، وە هەروەها یارمەتی قژ دەدات و بەهێزی دەکات .


لیمۆ ڕێگری لە دووبارە بوونەوەی بەردی گورچیلە دەکات 
بە پێی لیکۆڵینەوەیەک لە زانکۆی ویسکۆنسنی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا لە ساڵی 2007، تێیدا باس لەوە کراوە کە لیمۆ ڕێگرە لە دووبارە درووستبوونەوەی بەردی گورچیلە.


ئەو کەسانە کێن کە نابێت لیمۆ بخۆن؟

پسپۆڕانی تەندرووستی ئاماژە بەوە دەکەن چەند کەسانێک هەن نابێت لیمۆ بخۆن لەوانە:
-ئەو کەسانەی کیشەی گەدە و دڵە کزەیان هەیە 
-ئەو کەسانەی گەڕانەوەی ترشەڵۆکی گەدەیان هەیە 
-ئەو کەسانەی برینی گەدەیان هەیە 
-ئەو کەسانەی کە کێشەی پوکانەوەی ددانیان هەیە 
-ئەو کەسانەی دەرمانی دژە گەڕانەوەی ترشەڵۆکی گەدە بەکار دەهێنن 
-ئەو کەسانەی نەخۆشی شەقیقەیان هەیە
-ئەو کەسانەی دەرمانی نەخۆشییەکانی دڵ بەکار دەهێنن 
-ئەو کەسانەی دەرمانی بەرزە فشاری خوێن بەکار دەهێنن
-ئەو کەسانەی دەرمانی کەمکردنەوەی کۆریستڕۆڵ بەکار دەهێنن


هەروەها پسپۆڕانی بواری تەندروستی هاوڵاتیان ئاگادار دەکەنەوە لە کاتی هەبوونی کێشەی تەندروستی دەستبەجێ پەیوەندی بکەن بە نزیکترین بنکەی تەندروستییەوە و دووربکەونەوە لە بەکارهێنانی خۆراک و میوەکان وەک چارەسەری تەندروستی، هەروەها دەشڵێن گرنگە هاوڵاتیان بزانن کە خواردنی میوە و بەرهەمە گیاییەکان شوێنگرەوەی دەرمان نین.

سوودە تەندروستییەکانی خواردنی لیمۆ

بامێ سەوزەیەکی بەهارەیە و سوودێکی زۆری بۆ تەندروستی هەیە بەو پێیەی دەوڵەمەندە بە ڤیتامین و کانزا و دژە ئۆکسێنەرە گرنگەکان.
ماڵپەڕی "stylecraze" بڵاویکردەوە، بامێ چەندین سوودی سەرسوڕهێنەری هەیە بۆ قژ کە کاردەکات بۆ شێدارکردن و نەرمکردنەوە قژ ئەمەش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی هەڵوەرینی قژ و تەندروستی قژ باشتر دەکات.
ئەو پێکهاتانەی لەناو بامێدا هەیە، کاردەکات بۆ شێدارکردنی قژ بە قووڵی، ئەمەش وشکبوونەوە و شکانی قژ کەمدەکاتەوە هەروەها کاردەکات بۆ نەرمکردنی قژ، وادەکات قژەکە نەرمتر و بریقەدارتربێت.
هەروەها هەستیاری پێستی سەر کەمدەکاتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا خۆراکی پێستی سەر دابیندەکات، ئەمە جگە لەوەی قژ لە تێکچوون دەپارێزێت و لە رەگەوە بەهێزی دەکات.

شێوازی ئامادەکردنی ماسکی بامێ بۆ قژ:-

1- بامێکە بە باشی بشۆرەوە و پارچە پارچەی بچووکی بکە.

2- پاشان بامێکە بخەرە ناو مەنجەڵێکەوە کە بڕێکی پێویست ئاوی تێدابێت و بۆ ماوەی 15-20 خولەک بیکوڵێنە تاکو نەرم دەبێتەوە.

3- دواتر ئاوی بامێکە بپاڵێوە.

4- بە ئاوەکە بێخی و قژت و قژەکە مەساج بکە و بۆ ماوەی 30 خولەک بەقژەکەوە بیهێڵەوە.

5- لە کۆتاییدا قژت بە ئاوی شلەتێن و شامپۆ بشۆ.

بامێ سوودی هەیە بۆ قژ؟ 

پسپۆڕێکی نەخۆشییەکانی منداڵان، سوودی درەنگ شۆردنی منداڵی تازە لەدایکبوو و ئەو ماددەی کرێمییە سپییەی سەر جەستەی کۆرپەکە ئاشکرادەکات.
زینە فەرهاد، پسپۆڕی نەخۆشییەکانی منداڵان و تازە لەدایکبووان، لە لێدوانێکدا رایگەیاند، لەگەڵ بوونی نەریتێکی کولتووری کە دەیانەوێت منداڵ بشۆرێت ئینجا بدرێتەوە دایک و باوک، بەڵام وا باشترە لایەنی کەم شەش کاتژمێر دوای لەدایکبوون، ئینجا منداڵەکە بشۆردرێت.
ئەو پسپۆڕە هۆکاری نەشۆردنەکەشی ئاشکراکرد و دەڵێت، منداڵی تازە لەدایکبوو ماددەیەکی کرێمیی سپی لەسەر جەستەی هەیە کە پێی دەڵێن (vernix caseosa) کە بایەخ و گرنگییەکی زۆری بۆ منداڵەکە هەیە وەکو:-
&nbsp;
1- پلەی گەرمیی جەستەی منداڵەکە دوای لەدایکبوون بە جێگیری دەهێڵێتەوە.
2- وەکو شێدارکەرەوە کاردەکات بەمەش پێستی منداڵی تازە لەدایکبوو لە وشکبوون و شەقشەقبوون دەپارێزێت.
3- هەندێک مادەی سرووشتی تێدایە کە وەکو دژەبەکتریا وایە و منداڵەکە دەپارێزێت.
4- پەیوەندیی نێوان منداڵی تازە لەدایکبوو و دایک زیاتر دەکات کاتێک منداڵەکە راستەوخۆ لەسەر پێستی دایکەکە دابندرێت، بەمەش هۆکارێک دەبێت بۆ سەرکەوتنی شیرپێدانی سرووشتی.

بۆچی منداڵی تازە لەدایکبوو راستەوخۆ دوای لەدایکبوون ناشۆرێت؟

ئاژانسێکی تەندروستیی، هۆشداریدەدات لەبارەی ڤایرۆسێکی هاوشێوەی کۆرۆنا بە ناوی ستراتۆس، کە خێراتر بڵاودەبێتەوە و دەگوێزرێتەوە.
ئاژانسی ئاسایشی تەندروستی بەریتانیا، راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە، شیکارییەکانی ئەم دواییە دەریانخستووە، لە کۆتایی مانگی حوزەیراندا جۆرەکانی XFG و XFG.3 نزیکەی 40%ـی سەرجەم تووشبووەکانی کۆڤید-19ـی تۆمارکراویان پێکهێناوە، لەکاتێکدا لە مانگی ئایاردا تەنها 10% بووە و نیشانەکان دەریدەخەن کە جۆرێکی نوێی ڤایرۆسە بەناوی ستراتۆس.
راشیگەیاند، شارەزایانی تەندروستی هۆشدارییان داوە، کە رەنگە ستراتۆس لە جۆرەکانی پێشووتر خێراتر بڵاوبێتەوە و بگوازرێتەوە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دیکە.

هۆشداری لە خێرا بڵاوبوونەوەی جۆرێکی نوێی ڤایرۆسی کۆرۆنا دەدرێت

شووتی میوەیەکی هاوینەی تام شیرینە و چەندین ڤیتامین و کانزای سوودبەخشی تێدایە و خواستێکی زۆری لەسەرە لەلایەن هاوڵاتییانەوە.
توێژینەوەکان ئەوەیان سەلماندووە، بۆ رزگاربوون له‌ ژه‌هراویبوونی ئه‌ندامه‌کانی ناوه‌وه‌ی له‌ش و هه‌روه‌ها خاوێن کردنه‌وه‌ی قۆلۆن رۆژانه‌ شووتی بخۆن.
به‌ گوێره‌ی ئه‌و زانیارییانه‌ی که‌ له‌لایه‌ن پسپۆران و شاره‌زایانی خۆراکدا بڵاوکراوه‌ته‌وه‌ له‌ جیهاندا، شووتی یه‌کێکه‌ له‌و ماده‌ سوود به‌خشانه‌ی که‌ کاریگه‌ری هه‌یه‌ له‌سه‌ر نه‌مانی ژه‌هراویبوونی ئه‌ندامه‌کانی ناوه‌وه‌ی له‌ش و خاوێن کردنه‌وه‌ی قۆلۆن بۆیه‌ پێویسته‌ مرۆڤ رۆژانه‌ پشت ببه‌ستێت به‌ خواردنی شووتی.
جگه‌ له‌وه‌ی شووتی رێژه‌یه‌کی باشی ئاو بۆ له‌ش دابین ده‌کات به‌تایبه‌تی له‌ کاتی گه‌رمادا، چەندین ڤیتامین و کانزای سوودبەخشی تێدایە لەوانە: پۆتاسیۆم، مەگنیسیۆم و ڤیتامینەکانی A و C، هەروەها یارمەتیدەرە بۆ دابەزاندنی کێشی جەستە.

شووتی جگە لە تام و چێژە خۆشەکەی ئەم سوودانەشی هەیە بۆ جەستەی مرۆڤ:-

1- پێست شێدار دەکات و رێگە دەگرێت لە کاریگەری نێگەتیڤ و زیانەکانی تیشکی خۆر.

2-بەهۆی زۆری رێژەی ڤیتامین A تێیدا، خانەکانی چاو دەپارێزێت و بەهێزی دەکات.

3- دڵ بەهێز دەکات و دژی نیشانەکانی پیربوونی تەمەن دوادەخات.

4-پەستانی خوێن یەکسانی دەکاتەوە، چونکە دەوڵەمەندە بە پۆتاسیۆم و مەگنسیۆم.

5-رۆژانە خواردنی یەک بەشی بچوک بڕێکی زۆر ماددە و خۆراکی سوودبەخش دەدات بە لەش.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

تەندروستی