وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم وەڵامی وەزارەتی دارایی عێراق دەداتەوە و رایدەگەیەنێت: "دارایی فیدراڵ پابەندنەبووە بە بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی". دەشڵێت، داهاتی ناوخۆ نەماوە و بۆ خەرجیی حکومەت رۆیشتووە.
دەقی راگەیەندراوەکەی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان:
1- وەزارەتی دارایی دادپەروەر نەبووە و پابەند نەبووە بە بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی سەبارەت بە پێدانی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەبێ هیچ بەربەستێک، چونکە دارایی حسابی وەزارەتی دارایی و ئابووریی کردووە لە هەرێم، بەپێی ئاشکراکردنی هەژماری بانکی وەزارەت لە بانکی ناوەندیی عێراقی، لقی هەرێم / هەولێر بەبڕی (10,026,883,844,549) دینار دوای لێکچوون. بڕی (726,995,775,414) دینار وەک خانەنشینی و داهاتی باج دابەشکراوە، لەکاتێکدا بڕی تەرخانکراو بۆ هەرێم، بەپێی خشتەی (E) لە بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵی 2024 بڕی (11,576,521,335,000) دینارە، کە کەمتر لە (822,642,015,037) دینار تەرخانکراوە.
2- سەبارەت بە داهاتە نانەوتییەکان، ئێمە ڕایدەگەیەنین کە بڕی (4,347,484,382,654) دینار کۆی داهاتی نانەوتیی هەرێمە تا 30/11/2019 و بەپێی باڵانسی هەرێم بۆ مانگی نۆڤەمبەری 2024 لەلایەن ئێمەوە نێردراوە بۆ وەزارەتی دارایی و ئەوەی وەزارەتی دارایی ئاماژەی پێکردووە. هەرێم پابەند نەبووە بە ناردنی پارەی نانەوتی بۆ وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ، ئەم نووسراوە بە تەواوی رەتدەکەینەوە، بڕی (399,168,964,500) دینار هاتووەتە سەر حسابی وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ لە بانکی ناوەندیی عێراقی. هەرێم / هەولێر و بەپێی ماددەی (29) لە یاسای چاودێری دارایی ژمارە (6)ی ساڵی 2019 و بەپێی ئەو ڕێککەوتنەی کە کراوە لەنێوان سەرۆکی حکومەتی فیدڕاڵ و سەرۆکی هەرێم بۆ دانانی 50%ی داهاتی نا نەوتی فیدڕاڵی وەک مانگی ئایار ساڵی 2024 لەکاتێکدا کە ماوەتەوە داهاتی ناوخۆ بۆ خەرجی کارپێکردنی دامەزراوەکانی حکومەت و وەبەرهێنانی هەرێم خەرجکراوە هەروەها بۆ داپۆشینی ئەو کەموکوڕییەی کە بەهۆی سیاسەتە چاوپۆشییەکانی وەزارەتی دارایی فیدراڵەوە لە مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێمدا دروستکراوە، بەنمونە پێنەدانی دەرماڵەی فەرمانبەران و پلەبەرزکردنەوە لەچەند وەزارەتێکی مەدەنی و سەربازی بەپێی یاسا و ڕێنماییەکانی حکومەتی هەرێم، کاتێک وەزارەتی دارایی کرایەوە کە بۆچی ئەم بڕە پارانە خەرجکراوە، وەڵاممان لە نووسراوی ژمارە (29895) لە (6/11/2024) هاتووە کە بەخشینەکان ڕاگیرابوون. بەرزکردنەوە و بەرزکردنەوە بۆ نەگرتنی خشتەی بودجەی فیدڕاڵی لەو بارەیەوە دواتر دەرکەوت کە پێدانی دەرماڵە و پلە بەرزکردنەوە بەردەوامە لە دامەزراوە فیدڕاڵییەکان وەک لە هاوپێچدا هاتووە لە دوو فەرمانی وەزاری (34618 لە 13/8/2019 و 42636 لە 29/9/2019) ئەمەش باشترین بەڵگەیە بۆ پەیڕەوکردنی سیاسەتی دووبەرەکی.
3- لە بەردەوامیی ئەم بەدواداچونەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ، ئەم وەزارەتە یاسای یەكپۆشی جێبەجێ دەكات، كە بڕیاری خانەنشینی جێبەجێ دەكات و زیادەی مووچەی خانەنشینی نەداوە، كە بڕیارەكەی دادگای فیدراڵ پێویستی بە سەرۆكی هەرێمە. حکومەتی فیدڕاڵ و سەرۆکی هەرێم بۆ جێبەجێکردنی ئەم یاسایە، لەکاتێکدا حکومەتی هەرێم پابەندە بە راکێشانی زیادەی نا نەوتی و داهاتی زیادەی نزیکەی (55) ملیار دیناری مانگانە، کە ئەمەش بەپێی بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵی ژمارە (212/2022) ئەنجام نەدراوە.
4-هەروەها، چەند بڕیار و باسێك بۆ شڵەژانی هەرێم دژی بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵی ژمارە (224 و یەکەی 269/فیدڕاڵی/2023) کە لە پەرەگرافی شەشەمی بڕیارەکەیدا ئاماژە بەوە کرا کە هەر ناکۆکییەک لەنێوان حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێم لەسەر جێبەجێکردنی نابێت ماددەی یاسای بودجەی فیدڕاڵی ببێتە هۆی وەرنەگرتنی فەرمانبەران و خانەنشینان و سودمەندانی تۆڕی چاودێری كۆمەڵایەتی موچەی مانگانەیان لەوادەی دیاریكراودا. ئەگەرنا شكستی نەناردنی موچەی فەرمانبەرانی پارێزگاكە و بەپێی ماددەی حەوتەم بڕیاری، خوای گەورە، بە سەرپێچی ماددەی (17) دەستور دادەنرێت، بە ناوی: (14، 16، 22، 23، 24، 25، 26، 27، 28، 29، 30، 31، 32، 33، (34، 35، 36).
5- وەزارەتی دارایی فیدراڵ لەبارەی خەرجكردنی مووچەی فەرمانبەران و خانەنشینانی (سەربازی و شارستانی) ئاشكراكرا، تۆڕی چاودێری كۆمەڵایەتی، كەس و كاری شەهیدان و زیانلێكەوتوان (820268) كەس بەبڕی (677،121،658،862) دینار بۆ مانگی كانوونی دووەمی 2024 كە پارەمان بۆ تەرخانكراوە. بڕی (264,698,348,912)دینار بۆ ئەو خلیسکانەی لەسەرەوە ناویان هاتووە بەژمارە (35926 لە 31/12/2024) کە هیچ دینارێک پارەی خانەنشینی (مەدەنی و سەربازی) بۆ هەمان مانگ تەرخان نەکراوە، سەرەڕای تەرخانکردنی پێویست دوای ڕازیبوونیان بە گواستنەوەی (430,000,000) دینار. بۆ مووچەی خانەنشینی پرسیار لێرەدا ئەوەیە: ئایا ڕەوایە ئەم بەشە لە شایستەکانی بێبەش بکرێت و ئایا مەعقولە یەک لەسەر سێی بڕی پێویست دابەش بکرێت؟
6-پێدراوە کە خەرجیی دارایی و وەبەرهێنان لەلایەن وەزارەتی دارایی فیدراڵەوە، راکێشانی داهاتە نا نەوتییەکان پاشەکشە کراوە، سەرەڕای ئەوەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ بڕی (22,082,901,444,287) دینار و هەروەها بڕی (4,737,106,068,628) دینار وەک پێشەکی خەرجی وەبەرهێنان تەرخانکراوە. پارێزگاكانی تری عێراق، لەكاتێكدا هەرێم یەك دیناریش بۆ هەمان مەبەست پارە نەدراوە
7- داوای وەزارەتی دارایی فیدراڵ کە شایستەی دارایی فەرمانبەرانی هەرێم بە شێوەی مانگانە ڕاست نیە کاتێک هەندێک جار پارە دەنێرێت بە شێوەی ژەم، ڕەنگە هەندێک جار بگاتە هەشت ژەم لە مانگێکدا، لە بەرواری دووریشدا. ڕەنگە بگاتە مانگی داهاتوو و دواتر لەڕێگەی چەند سەرچاوەیەکی جیاوازەوە پێدانی مووچەی چەند وەزارەت و ناحیەیەکی ڕاگرت بۆ ئەو کاتەی گەیشتۆتە پێنج مانگ جیا لە بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵی و سپۆنسەری یاساکان و مافی دەستوری. وەک لە ئاشکرا کردنەکەدا هاتووە لە حساباتی هاوپێچ بۆ دارایی مانگانە لەلایەن وەزارەتی دارایی فیدڕاڵی بانکی ناوەندی عێراقی/هەولێر.
8-سەبارەت بە رێكارەكانی جێگیركردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم، حكومەتی هەرێم رێكارەكانی یەكلاكردنەوەی بە پڕۆژەیاسایەكی (حكومەت) تەواو كردووە و بەپێی كتێبی دادگای فیدراڵی ژمارە (111/ت. ق/20/1405) لە (3/7/2024) نێردراوە بۆ سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان-عێراق لەگەڵ پاسپۆرت بۆ ڕێکخستنەوەی مووچەی فەرمانبەران لە بانکە حکومی و ئەهلییەکان لەلایەن بانکی ناوەندی عێراقەوە. نزیکەی (750) هەزار فەرمانبەر تۆمارکراوە و (220) هەزار فەرمانبەر مووچە وەردەگرن لە ڕێگەی ڕێکخستنەوەوە.
وەزارەتمان پێی خۆشە ئامادەیی خۆی بۆ وەرگرتنی هەر لیژنەیەکی دۆزینەوەی ڕاستی نێودەوڵەتی ڕابگەیەنێت، دایکی عێراقی بێت، دەرگای وەزارەتمان بەڕووی هەمووان کراوەیە، چونکە کراوە بووە بۆ تیمی هاوبەشی نێوان ئەنجومەنی چاودێری دارایی فیدڕاڵ و ئەنجومەنی چاودێری دارایی لە هەرێمی کوردستان.
(ئێستاش ئێمە هاوڵاتی عێراقین؟ ))
وەزارەتی دارایی و ئابووری
بەڕێوەبەرایەتی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکان

وەزارەتی دارایی هەرێم وەڵامی دارایی عێراقی دایەوە

بەپێی زانیارییەکان، ڕۆژی چوارشەممە، شاندێکی وەزارەتی دارایی هەرێم سەردانی بەغدا دەکەن و لەگەڵ تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق کۆدەبنەوە و گفتوگۆ لەسەر چارەسەری کێشەی مووچەی مانگی 12 دەکەن. بە وتەی سەرچاوەیەکیش، شاندەکە لەسەر داواکاریی سەرۆکی هەرێم و سەرۆکوەزیرانی عێراق دەچێتە بەغدا.

شاندی هەرێم بۆ مووچەی ساڵی رابردوو دەچێتە بەغدا

سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح ڕایگەیاند، بەم زووانە كێشەی مووچەی هەرێم چارەسەر دەبێت. 

هادی عامری، سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە ساڵی 2024دا كێشەی مووچەی هەرێم تا ڕادەیەكی باش چارەسەر كراوە و لەمساڵدا بەتەواوی كێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم چارەسەر دەبێت.

ئاماژەی بەوەشکرد، هەرێمی كوردستان بەشێكە لە عێراق و هیچ كێشەیەك لەنێوان حكومەتی فیدڕاڵی و حكومەتی هەرێم نەماوە.

ئەوەشی خستەڕوو، لە هەناردەی نەوت كێشەیەك هەبوو ئەویش نرخی تێچووی دەرهێنانی نەوت بوو، كە بە هەمواركردنەوەی بودجە ئەو كێشەیە چارەسەر دەبێت و زۆر گرنگە نەوتی هەرێم لە ڕێگەی بۆرییەوە ڕەوانە بكرێت و پارەكەی بگەڕێتەوە بۆ حكومەتی فیدڕاڵی.

سەبارەت بە نەوتی كەركوك دەشڵێت؛ قبوڵ ناكەین نەوتی هەرێم و كەركوك بە هاوبەشی لەگەڵ هەرێمی كوردستان هەناردەی دەرەوە بكەین، چونكە ئەوە دەسەڵاتی حكومەتی فیدڕاڵییە.

هادی عامری: كێشەی مووچەی هەرێم چارەسەر دەبێت 

وەزیری پەروەردەی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم رایگەیاند، کرێی دوو مانگی ساڵی ڕابردووی مامۆستایانی وانەبێژ لای حکومەت ماوە. دەشڵێت: "بۆ ئەو مەبەستە قسەمان لەگەڵ بەڕێوەبەری گشتیی ژمێرکاریی وەزارەتی دارایی کردووە و دڵنیایی پێداین کە ئەو مافە نافەوتێت و بە دڵنیاییەوە لە زووترین کاتیشدا دابەشی دەکەن".
ئەمڕۆ دووشەممە، ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردەی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان لەبارەی کرێی مامۆستایانی وانەبێژ بۆ مانگەکانی حەوت و هەشتی ساڵی ڕابردوو ڕایگەیاند: "مامۆستایانی وانبێژ کراونەتە گرێبەست، بەڵام کرێی دوو مانگی ساڵی ڕابردوویان وەک وانەبێژ لای حکوومەت ماوە، بۆ ئەو مەبەستە قسەمان لەگەڵ بەڕێوەبەری گشتیی ژمێرکاریی وەزارەتی دارایی کردووە و دڵنیایی پێ داین کە ئەو مافە نافەوتێ و بە دڵنیاییەوە لە زووترین کاتیشدا دابەشی دەکەن".
هاوکات ئەمڕۆ وەزارەتی پەروەردە سیستمی (ئی هەڵسەنگاندن)ـی ڕاگەیاند، کە تایبەتە بە پلاتفۆڕمی هەماهەنگیی نێوان قوتابخانە و خێزانی قوتابی، تا لەو ڕێگەیەوە ئاستی هەڵسەنگاندن و کێشە و گرفتەکانی قوتابی لەنێوان هەردوولادا ئاڵوگۆڕ بکرێت و گفتوگۆی لەسەر بکرێت.
بە وتەی وەزیری پەروەردە، تائێستا 396 قوتابخانە لە سیستمەکەدا تۆمارکراون کە زیاتر لە 150 هەزار قوتابیی تێدایە، تۆمارکردنەکەش تا دوایین قوتابخانەی حکومی و ناحکومی بەردەوام دەبێت.

"پارەی دوو مانگی ساڵی رابردووی مامۆستایانی وانەبێژ دابەشدەکرێت"

بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق ڕایگەیاند، “هیچ مانگێک بەغدا مووچەی لە کاتی خۆیدا نەناردووە و یەکێک لە مانگەکان بە داهاتی ناوخۆ مووچە دابەشکراوە”.

ئەمڕۆ یەکشەممە، 12-1-2025، ڕێباز حەملان، بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق، لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاند: “حکوومەتی عێراق دەیەوێت وەک وەزارەتێک مامەڵە لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکات، ئەوان نایانەوێت وەک هەرێمێک مامەڵەی لەگەڵدا بکەن، ساڵی 2024، تەنیا بەشی 10 مانگی مووچەی هاوڵاتییانی هەرێمی ناردووە”.

ئەوەشی خستەڕوو: “هیچ مانگێک بەغدا مووچەی لە کاتی خۆیدا نەناردووە، تەنانەت یەکێک لە مانگەکان بە داهاتی ناوخۆ مووچەی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان دابەشکراوە، هەر بڕیارێک دادگای فیدڕاڵی دەریبکات، لە بەرژەوەندی هەرێمەکە بێت، بەغدا پابەندی نابێت”.

باسی لەوەشکرد: “لە کۆبوونەوەی دوێنی شەممە سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، ڕایگەیاندووە پێویستە نوێنەرانی کورد، پێشینەی کارەکانیان بەرگریکردن بێت لە ماف و شایستە داراییەکانی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان”.

ئاماژەی بەوەشکرد: “پاساوەکانی وەزارەتی دارایی عێراق لە شوێنی خۆیدا نین”.

ڕێباز حەملان: بەغدا هیچ مانگێک مووچەی لە کاتی خۆیدا نەناردووە 

د. نەرمین مەعروف ڕایگەیاند، "بڕیاردراوە لیژنەیەک بۆ بەدواداچوونی مووچەی مانگی 12 و شایستە داراییەکانی هەرێم پێکبهێنرێت".

د. نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە لێدوانێکدا ڕاگەیاند: “کۆبوونەوەی لیژنەی دارایی لەگەڵ تەیف سامی وەزیری دارایی تایبەت بوو بە هەموواری بودجە و چەند پرسێکی دارایی، لە هەمواری بودجەدا کە تایبەته بە تێچووی دەرهێنان و گواستنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان کە پێش پشووی پەرلەمان هاتۆتە ئەنجومەنی نوێنەران،خوێندنەوەی یەکەمی بۆ کراوە، بەڵام بەهۆی پشووەکانەوە رێکارەکانی دیکە تەواو نەکرا، ئەم پرسەمان لەگەڵ وەزیری دارایی باس کرد”.

باسی لەوەشکرد: “پرسیاری مووچەی مانگی 12 مان لە وەزیری دارایی کرد، ئەو رایگەیاند کە مووچەکەیان ناردووە، بەڵام بەپێی خەرجی فعلی هەر ئەوەندە لە پشکی هەرێم ماوەتەوە، لەبەر ئەوەی لە کۆی 156 ترلیۆن دینار حکومەتی فیدراڵی 11 ترلیۆنی بۆ هەرێم ناردووە، بۆیە ئەو خەرجیە فعلیەی کە بەر هەرێم دەکەوێت کەمترە لەوەی کە لە خشتەکانی بودجەدا هاتووە، ئەمەش وایکردووە ئەو پارەیەی حکومەتی بەغدا ناردوویەتی کەمترێکە لەو پارەیەی کە بۆ مانگێک پێویستە”.

ئاشکراشیکرد: “ئەو لێکدانەوەیەی وەزارەتی دارایی کە بۆ بودجە و پشکی هەرێم کردوویەتی جێگای رەزامەندی ئێمە نەبوو، چونکە بەپێی بڕیاری دادگای فیدراڵی پێویستە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە تەواوەتی بنێردرێت و دووربێت لە خەرجی فعلی، بۆیە ئێمە کە نەگەیشتینە ئەنجام بڕیاردرا لیژنەیەک بۆ بەدواداچوونی مووچەی مانگی 12 و شایستە داراییەکانی هەرێم لە ساڵی 2024 و 2025 پێکبهێنرێت، هەر دوێنی لیژنەکە پێکهێنرا”.

ئەوەشی خستەڕوو: “یاسای بودجە بۆ ماوەی سێ ساڵ دانراوە،کە ساڵانی 2023 و 2024 و 2025 ـه، بەڵام ئەگەر رێککەوتنێکی سیاسی نوێ لە نێوان هەرێم و بەغداد بکرێت، ئەوا بێگومان رۆڵی خۆی دەبێت، هاوکات پابەندی هەرێم بە بڕیاری دادگای فیدڕاڵیش گرنگە بە تایبەت ئەوەی پەیوەستە بە بانکی کردنی مووچەی مووچەخۆران و داهاتە نانەوتییەکان، ئەمەش گرنگە و رۆڵیان دەبێت بۆ مووچەی ساڵی ئایندە”.

لیژنەیەکی دارایی بۆ بەدواداچوونی مووچەی مانگی 12 هەرێم پێکدەهێندرێت

بەڕێوەبەری جێبەجێکاری سەرژمێریی هەرێم رایگەیاند، مووچە و شایستە داراییەکانی کارمەندانی کۆمیسیۆن گەیشتووەتە هەرێم و بەم نزیکانە دابەشدەکرێت.
ئەمڕۆ یەکشەممە، مەحمود عوسمان، بەڕێوەبەری جێبەجێكاری سەرژمێری لە هەرێمی كوردستان لە لێدوانێکدا رایگەیاند، مووچە و شایسته داراییەکانی کارمەندانی کۆمسیۆن و بژمێرەکان بۆ رۆژانی سەرژمێری گەیشتە هەرێمی کوردستان، بەڵام پارەکە بەش بەش لە بانک وەردەگیرێت.
ئاماژەی بەوەشکرد، پارەکە لە بانک وەردەگیرێت و رادەستی ژمێریاریی بەڕێوەبەرایەتییەکانی ئاماری پارێزگاکان دەکرێت، بۆ ئەوەی بەسەریاندا دابەشی بکەن.
مەحمود عوسمان وتیشی، لە هەفتەی رابردووەوە دەستکراوە بە دابەشکردنی پارە و بەردەوام دەبێت تاکو دوا کارمەند و بژمێر وەریدەگرێت و مافی هەمووان پارێزراوە.
بەڕێوەبەری جێبەجێکاری سەرژمێریی هەرێم باسی لەوەشکرد، بەگشتی 27 هەزار کارمەندی سەرژمێری لە هەرێمی کوردستان مووچە و شایستەی داراییان هەیە.

پارەی کارمەندانی سەرژمێری دابەشدەکرێت

ئەندامێکی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاند، "تەیف سامی وتی مووچەی 12 مانگم بۆ هەرێم ناردووە".

د. جەمال كۆچەر - ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند: “ئەمڕۆ لەسەر پرسە داراییەكان و كێشەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم لەگەڵ تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق كۆبووینەوە و لە كۆبوونەوەكەدا وەزیری دارایی عێراق جەختیكردەوە كە ساڵی رابردوو مووچەی 12 مانگی بۆ هەرێمی كوردستان ناردووە”.

ئەوەشی خستەڕوو: “تەیف سامی لە كۆبوونەوەكەدا وتوویەتی بەگوێرەی خشتەكان ناتوانم هیچ بڕە پارەیەكی دیكە بۆ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم بنێرم”.

باسی لەوەشکرد: “تاوەكو بڕیارێكم بۆ خەرجكردنی مووچە ئاراستە نەكرێت”.

“تەیف سامی مووچەی مانگی 12ی هەرێمی ناردووە”

بەڕێوەبەری نەوت و کانزاکانی هەولێر ڕایگەیاند، بڕیاردراوە لەمەوبەدوا نەوتی ماڵان لە رێگەی بەنزیخانەکانەوە دابەش بکرێت.

ئاری كاكه‌شین، بەڕێوەبەری نەوت و کانزاکانی هەولێر لە لێدوانێکدا ڕایگەیاند، بڕیاردراوە لەمەوبەدوا نەوتی ماڵان لە رێگەی بەنزیخانەکانەوە دابەش بکرێت، بۆ ئەم مەبەستەش کارتی زیرەک بۆ خێزانەکان دروستدەکرێت، کارتەکە زیاتر لە 10 ساڵ کاری پێدەکرێت.
 
ئاماژەی بەوەشکرد، بڕیارە لە 15 بۆ 20ـی ئەم مانگە بەغدا 50 ملیۆن لیتر نەوتی دیکە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت.
 
ئەوەشی خستەڕوو، تاوەکو مانگی 9ـی ئەم ساڵ لەکاتی دابەشکردنی نەوتدا کارتی زیرەکی هەموو خێزانەکان تەواو دەبن و لەو رێگەیەوە نەوت وەردەگرن.

لەمەوبەدوا لە بەنزینخانەکاندا نەوت بەسەر هاوڵاتیان دابەش دەکرێت

وتەبێژی حكومەتی کاڕبەڕێکەر ڕایگەیاند، وەزیری دارایی عێراق بەڵێنی داوە مووچەی مانگی 12ی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بنێرێت.

ئەمشەو چوارشەممە، 8-1-2025، پێشەوا هەورامانی وتەبێژی حكوومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی كوردستان لە چاوپێکەوتنێکدا رایگەیاند، تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق راستەوخۆ بە شاندی هەرێمی كوردستانی گوتووە مووچەی مانگی 12ی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان دەنێرێت.

ئاشکراشیکرد، وەزیری دارایی عێراق هەتا ئێستا بە شاندی هەریمی كوردستانی نەگوتووە پارەی مووچەی مانگی 12 نانێرم، ئەو زانیارییانەی بڵاو دەكرێنەوە راست نین، بەپێچەوانەوە تەئكیدی لەوە كردۆتەوە كە دەینێرێت.

ئەوەشی خستەڕوو، پێش داخستنی ساڵی دارایی عێراق لە كۆتاییەكانی ساڵی 2024، حكوومەتی هەرێمی كوردستان لیستی مووچەی مانگی 12ی ناردووە، بۆیە

جەختی لەورشکردەوە، بۆ مووچەی هەرسێ مانگەكانی 10 و 11 و 12، دەبوو حكوومەتی عێراق 3 تریلیۆن دینار بنێرێت، كەچی تا ئێستا 2 تریلیۆن دیناری ناردووە، بۆیە حكوومەتی هەرێم مووچەیەكی كە تیلیۆنێك دینارە بە داهاتی ناوخۆ دابەشكردووە.

پێشەوا هەورامانی: تەیف سامی مووچەی مانگی 12ی مووچەخۆرانی هەرێم ڕەوانە دەکات

حکومەتی کاربەڕێکەر ڕایگەیاند، “چاوەڕوانین حکومەتی فیدراڵە تەواوکاریی شایستەی دارایی مووچەخۆران بۆ ساڵی 2024 بنێرێت”.

فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند: “ئەمڕۆ چوارشەممە 8ی کانوونی دووەمی 2025، بە سەرپەرشتيی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران مەسروربارزانی و ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە.لە سەرەتای کۆبوونەوەکەدا، سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران ئاماژەی بە سەردانی شاندێکی هەرێمی کوردستان بۆ ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا و دیدار و کۆبوونەوەکان لەگەڵ سەرۆک کۆماری تورکیا و بەرپرسانی باڵای دیکەی ئەو وڵاتە کرد و ڕوونی کردەوە کە لە کۆبوونەوەکاندا، جیا لە پەرەپێدانی پەیوەندیی دوولایەنە، جەخت لە ڕۆڵی گرنگی هەرێمی کوردستان لە ناوچەکە و چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان هەرێم و حکومەتی فیدراڵ کرایەوە، بە تایبەتی نەهێشتنی بەربەستەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە زووترین کاتدا. هەروەها لە بارەی پەرەسەندنەکانی دۆخی گشتيی سووریاش، جەخت لە پاراستنی مافی گشت پێکهاتەکان و ئاشتی و ئارامیی ئەو وڵاتە کرایەوە”. 
ئاشکراشیکرد: “لە بڕگەی یەکەمدا، لەلایەن ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران زانیاری لەبارەی بارودۆخی دارایيی ساڵی 2024 خرایەڕوو، کە پێشتریش وەزارەتی دارایی و ئابووری، ئەم زانیارییانەی لە چوارچێوەی ڕوونکردنەوەیەکدا بۆ ڕای گشتی خستبووە ڕوو، بەوەی سەرەڕای مافی دەستووری و بوونی تەرخانکراو لەناو خشتەکانی یاسای بودجەی عێراق و بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی بۆ خەرجکردنی شایستەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، هاوشێوەی ناوچەکانی دیکەی عێراق و بەدوورگرتنی لە هەر ناکۆکی و کێشەیەکى نێوان هەردوولا، سەرەڕای بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقی فیدراڵ بۆ ڕاسپاردنی وەزارەتی دارایی فیدراڵ بۆ بەردەوامبوون لەسەر خەرجکردنی مووچەی هەرێمی کوردستان تا کۆتایی ساڵی 2024، بەڵام حکومەتی فیدراڵ پابەند نەبوو بە خەرجکردنی تەواوی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم کە لە کۆی تەرخانکراوی هەرێمی کوردستان بۆ مووچە بەپێی خشتەکانی تەرخانکراوی هەرێم لە بودجەی فیدراڵ کە بڕی (11) ترلیۆن و (576) ملیار دینارە، تەنها بڕی (10) ترلیۆن و (752) ملیار دیناری بە فیعلی خەرجکردووە، بۆیە حکومەتی هەرێم لە داهاتی ناوخۆی خۆی، 960 ملیار دیناری خەرجکردووە بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنانی مووچە، سەرەڕای ناردنی بەشی خەزێنەی فیدڕاڵی لە داهاتی ناوخۆی هەرێم و ئەوەشی لە داهاتی ناوخۆ ماوەتەوە بۆ خەرجیی بەکاربردن تایبەت بە خزمەتگوزارییە گشتیەکان و پڕۆژەکانی وەبەرهێنان خەرج کراوە بەو پێیەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ، جگە لەو بڕە پارەیە هیچ شایستەیەکی دیکەی هەرێمی خەرج نەکردووە لە تەرخانکراوەکانی دیکەی هەرێم وەک بودجەی بەکاربردن و بودجەی پڕۆژەکانی وەبەرهێنان.
دواتر لە لایەن عەبدولحەکیم خەسرەو، سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچوون، ڕاپۆرتێک لەبارەی ئیعتمادکردنی ژمارەی کەسیی بێهاوتای پرۆسەی تۆماری بایۆمەتری مووچەخۆرانی هەرێم لەلایەن وەزارەتی پلاندانانی حکومەتی فیدراڵ و ناردنی گشت زانیارییە داواکراوەکان بۆ بەغدا خستەڕوو، کە بەم هەنگاوەش، کۆتایی بە بیانووی حکومەتی فیدڕاڵ دێت سەبارەت بە بابەتی ژمارەی وەزیفی. لەمبارەیەوە ئاماژەی بە ڕۆڵی گرنگی فەرمانگەی تەکنەلۆجیای زانیاری کرد، لە ئامادەکردنی سیستەمی پەیڕۆڵ و ژمارەی وەزیفيی مووچەخۆران”.

ئەوەشی خستەڕوو: “بڕگەی کۆتایی کارنامەی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران، گفتوگۆکردن بوو لەبارەی بەرەوپێشچوونەکانی پڕۆژەی بەئەلیکترۆنیکردنی ناوەندیی خشتەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم ناسراو بە (پڕۆژە سیستمی پەیڕۆڵ) کە قۆناخێکی پڕۆژەی بایۆمەترییە و ڕۆڵی وەزارەتەکان و یەکە ژمێریارییەکانیان لە جێبەجێکردنی ئەم پڕۆژەیە کە لە سەرەتای ساڵی 2025ــەوە خشتەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم بە شێوەی ئەلکترۆنی ئامادە دەکرێت و بەبێ کەموکوڕی ئاراستەی وەزارەتی دارایی عێراقی فیدڕاڵ دەکرێت”.

باسی لەوەشکرد: “حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەرک و پابەندییەکانی خۆی بە تەواوی و بە باشترین شێوە، جێبەجێ کردووە و لە هەوڵەکانیشی لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ بەردەوامە بۆ دابینکردنی مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و لەم ڕووەوە، چاوەڕوانین حکومەتی فیدراڵە تەواوکاریی شایستەی دارایی مووچەخۆران بۆ ساڵی 2024 بنێرێت، کە بەداخەوە بەهۆی ڕێکارەکانی وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ، سەرەڕای ئەوەی ئێستا لە مانگی 1ی ساڵی2025داين و مووچەخۆرانی ناوچەکانی دیکەی عێراق، مووچەی مانگی 12 یان وەرگرتووە، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێم، وەریان نەگرتووە، لە کاتێکدا وەزارەتی دارایی هەرێم، سەرجەم بابەتەکانی پەیوەندیدار بە تەرازووی پێداچوونەوە و لیستەکانی مووچەی چارەسەرکردووە و لیستی مووچەی هەر سێ مانگەکەشی بە تەواوی و بەبێ کەموکوڕی بۆ وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ ناردووە”.

ناوەڕۆکی کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیران لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم ئاشکرابوو

وتەبێژی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێم رایگەیاند: "دڵنیا نیین لەوەی ئەمساڵ، پرۆسەی ناردن و دابەشکردنی مووچەی مووچەخۆران بەبێ گرفت تێبپەڕێت".
هونەر جەمال، وتەبێژی وەزارەتی دارایی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان لە لێدوانێکدا رایگەیاند، عێراق هەمیشە کێشەی نوێیان بۆ دروستدەکات و دڵنیا نین لەوەی ئەمساڵ پرۆسەی ناردن و دابەشکردنی مووچە بەبێ گرفت بێت.
هونەر جەمال لە درێژەی قسەکانیدا ئەوەشی ئاشکرا کرد، تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق هەندێک بەڵێنی پێداون.
لەبارەی مووچەی مانگی 12ـی ساڵی رابردووەوە وتی: "لە بەغدا تەیف سامی لەبارەی مووچەی مانگی 12ـوە پێی وتووین، چارەسەری دەکەم، بەڵام یەک تۆز لەسەرم بووەستن، کێشەی نەختینەمان هەیە".
ئەمەش لەکاتێکدایە، لە ساڵی 2025ـداین و تا ساتی ئامادەکردنی ئەم هەواڵەش، مووچەی مانگی 12ـی ساڵی رابردووی مووچەخۆرانی هەرێم دابەشنەکراوە و لەوبارەیەشەوە، هەرێم و بەغدا یەکتر بە دواخستنی مووچە تۆمەتباردەکەن.

سینەمای قەلەم

گەڕان بکە بۆ نوێترین فیلم و دراما جیهانیەکان لە سینەمای قەڵەم بە زمانی کوردی و بیانی

ئابوری