ئەیوب بابۆ بارزانی نوسەر و سیاسەتمەدار کە هاوکات ئامۆزای مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستانە، لە چاوپێکەوتنێکی ڕۆژنامەوانیدا هێرشی توندی کردە سەر پارتی و ئەوانەی ئێستا دەسەڵاتی بارزانیان بەدەستەوەیە و جەختیکردەوە کە ئەوان نوێنەرایەتی بارزان ناکەن.

ئەمڕۆ شەممە 15ی تەموزی 2023، ئەیوب بابۆ بارزانی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی ڕۆژ نیوز، هێرشی توندی کردە سەر کەسانی یەکەمی پارتی و جەختیکردەوە لەوەی ئەوان نوێنەرایەتی بارزانییەکان ناکەن.

دەقی چاوپێکەوتنەکە:

دۆخی ئێستای باشوری کوردستان و دەسەڵاتی سیاسیی چۆن هەڵدەسەنگێنن؟ هاوکات کاریگەریی لەسەر بەشەکانی تری کوردستان.

ئەیوب بارزانی: ئەو قەوارە و دەسەڵاتدارییەی کە ئێستا لە باشوری کوردستان هەیە، 32ساڵە هەمان شتە و دەسەڵاتێکی کۆنە، زۆر کۆنە، لە شاخیش هەر ئەمانە بوون، هیچ گۆڕانکارییەک نییە، باوک دەچێت کوڕ دێت، کوڕ دەچێت نەوەی دێت. لە باشور ڕەوشێکیان دروستکردووە گۆڕانکاریی قبوڵ ناکات، لێرە کێشەکە ئەقڵییەتێکی فیوداڵ و خێڵگەرایی و ئاغایەتییە، یاسای ئاغاش وایە ئاغا هەموو شتێکە و دەسەڵات پشتاوپشتە، گەرچی باشور لە ڕواڵەتدا نوێ دەردەکەوێت بەڵام بە ئەقڵییەت کۆنە.

بابەتێکی گرنگتان وروژاند، لێرەدا دەسەڵاتێکی بنەماڵەیی سەروەرە، تۆ خۆت بارزانیت، بەدرێژایی مێژو لە ناو بارزانییەکاندا 2 هێڵ هەبووە، هێڵێکیان تەریقەتی بارزان بووە و ئەویتر کەمینەیەکی سیاسی دەسەڵاتخواز، چۆن ئەم 2 هێڵە لەیەک جیا بکەینەوە؟

ئەیوب بارزانی: بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە پێویستە بگەڕێینەوە بۆ سەدەی 19، ئەوکات بارزان گوندێکی گەورەبوو لە ناوچەی بەڕۆژ لە داوێنی چیای شیرین، مزگەوتێکی گەورەی تێدابوو، مەسیحیی و موسڵمان و جولەکە پێکەوە دەژیان. لە سییەکانی سەدەی 19 کاتێک باشوری کوردستان کەوتە ژێر چنگی عوسمانییەکان و تورکەکان هاتن، ئەمارەت و میرنشینە کوردییەکان تێکچوون و فیوداڵیزمێکی بەهێز سەریهەڵدا و بوو بە بێسەروبەری. ئەوکات شیخ پەیدابوو، شێخ توانی نەزمێکی کۆمەڵایەتی دروستبکات و ببێتە ڕابەری کۆمەڵگا و کۆیان بکاتەوە کۆتایی بەو بێسەروبەرییە بهێنێت. جۆرێک لە پێکەوەیی و یەکگرتویی لە ناو کۆمەڵگا دروستکرد.

لێرەوە تەریقەت پێشکەوت و هەموو گوندەکان ڕایەڵەیەکی بەهێزیان دروستکرد لەگەڵ شێخدا و هاتنە ناو تەریقەتەوە. چیتر کۆمەڵگا بوون بە کۆمەڵگایەکی ئاشتییخواز. یەکەم شێخ لە ناو بارزانییەکان کە تەریقەتی دامەزراند، مەلا شێخ عەبدولڕەحمان بوو، لەدوای ئەو شێخ عەبدولسەلام هات، دواتر کوڕەکەی شێخ محەمەد هات، لەسەردەمی ئەودا ململانێ و دوژمندارییەکی قوڵ سەریهەڵدا لەنێوان شێخ و دەسەڵاتی ئاغادا. زێبار لەژێر دەستی ئاغادابوو، دەسەڵاتی ئاغایەتییان پێشخست، ئەم ناکۆکییە تا ئەمڕۆش هاتووە.

لەم ساڵانەی دوایی کەمینەیەکی سیاسیی دەسەڵاتخواز سەرهەڵدەدەن، لەناو بنەماڵەی بارزانی، ئایا ئەمانە نوێنەرایەتی هەموو بارزان دەکەن؟ ئایا ئەمانە هێڵی بارزانین؟

ئەیوب بارزانی: نەخێر هەرگیز بەهیچ جۆرێک ئەم دەسەڵاتە هیچ پەیوەندییەکی بە بارزانییەکانەوە نییە. لەدوای کۆچی دوایی شێخ ئەحمەد هەتا ئەمڕۆ، لە مەلا مستەفاوە تا کوڕ و برازا دەسەڵاتدارەکانی، هیچ پەیوەندییەکیان بە تەریقەتی نەقشبەندی و عەقیدەی بارزانەوە نییە، بە ڕەهایی هیچ پەیوەندییەکیان پێوە نییە. هەرچەند ئەو ناوەش بەکاردەهێنن، بەڵام ئەم دەوڵەمەندییەی ئێستایان و پارە بردنە دەرەوەیان بۆ بانکەکان و ئەم پاشاگەردانییە لە کۆشکەکانیانەوە، بەڕەهایی هیچ پەیوەندییەکی بە بارزانەوە نییە.

لە ڕاستیدا بەتەواوەتی لە دژی بارزانە، تکاتان لێدەکەم تێکەڵیان مەکەن، زۆر زۆر دژن، نە ناویان بۆ بارزان هێشتەوە، نە سومعەت نە حورمەت، هیچ شتێکیان پێوە نەهێڵا، مومکین نییە ئەمانە ببەستیتەوە بە مێژوی بارزان و تەریقەتەوە. بە ڕواڵەت بەکاریدەهێنن بۆ مەرام و بەرژەوەندی خۆیان ئەو ناوە بەکاردەهێنن، ئەتوانین بڵێین پارەپەرستی گەورەن و دەسەڵاتخوازن بە هەر نرخێک بێت، بە درۆ بێت، بە کوتەک بێت، یان کوشتن، دەسەڵاتیان دەوێت و دەستی لێ بەرنادەن.

جەنابتان ئامۆزای یەکێک لە بارزانییە سیاسییە دەسەڵاتدارەکانن، بەڵام ئەم ناسنامەیە ڕەتدەکەنەوە و ناتانەوێت وەها بناسرێن هۆکار چییە؟

ئەیوب بارزانی: خزمایەتی شتێکە و پرسی نەتەوەیی و وڵات و مێژوو شتێکی ترە، ڕەنگە لەگەڵ باوکی خۆشت یەک نەبی لەسەر ئەو هەڵوێستانە، بەهیچ جۆرێک ناکۆکی من لەگەڵ ئەو، کێشەی خێزانی نییە، کێشەیەکی سیاسیی و نەتەوەییە، ئەگەر چاو لە کردار و هەڵسوکەوتی ئەوان بکەیت، دەبینیت هەموو ئەوانەی کە کورد و بارزانییەکانیان جینۆساید کردووە، هەموو لە هەولێر کۆبوونەتەوە، دارودەستەی سەدام حسێنیش، (عیزەت دوری)ش لەوێ مرد، ڕێزیان لێدەگرن و چاودێرییان دەکەن و پارەیان پێ دەدەن.

شەهید شێخ عەبدولسەلام بارزانی، ڕابەرێکی یاخی و تێکۆشەر بوو لە دژی عوسمانییەکان، دواجار هەربەدەستی عوسمانییەکان لەسێدارە درا، بەڵام ئەمڕۆ نەوەکانی شێخ عەبدولسەلام بوون بە دەستکێشی نەوەکانی عوسمانی و دەوڵەتی داگیرکەریی تورک بۆ سەر خاکی کوردستان، ئەم هەڵوێستە چۆن دەنرخێنن؟

ئەیوب بارزانی: شێخ عەبدولسەلام بارزانی شۆڕشگێڕبوو، بە ڕەهایی دژی کوشتن و توندوتیژی بوو، ئەو شەڕەش کە کردی ناچاریان کرد لەلایەن عوسمانییەکانەوە. هەروەها پەیوەندی باشی هەبوو لەگەڵ باکوری کوردستان و جوڵانەوە نەتەوەییەکانی کورد، هەروەها هەوڵی هەبوو یەکگرتوویی کورد دروستبکات، بەڵام ئەوەی ئەمڕۆ هەیە نابێت وەک هەمان ڕێبازی ئەو بیبینین، ستەمە و نابێت، ستەمێکی گەورەیە لە بارزان و بارزانییەکان. ئەمەی ئێستا هیچ پەیوەندییەکی بە خەڵکەکەیەوە نییە، ئەوانەی جامانەی سور بەکاردەهێنن، بۆ تەفرەدانی خەڵکە، بەکارهێنان و خەڵەتاندنە، سیستمێکی پۆلیسییە و خەڵکیان ترساندووە و هەندێکیشیان بە پارە ڕاگرتووە.

پەیوەندی سێ بارزانییەکە و سەرانی پارتی لەگەڵ دەوڵەتی داگیرکەریی تورک چ پەیوەندییەکە؟

ئەیوب بارزانی: پەیوەندییەکی قوڵ و مێژوییە. لە ساڵانی حەفتاوە ئەم پەیوەندییە هەیە. دکتۆر شڤان و سەعید یاڵچی چۆن کوژران؟ باوەڕت هەبێت لەو کاتەوە پەیوەندییان لەگەڵ میتی تورکدا هەیە. ئەقڵییەتی شۆڤێنیزمی تورکی قەت ڕێ بەوە نادات پەیوەندییەکی هاوسەنگ ببەسەتی لەگەڵیاندا، تورک هەمیشە تۆ نزم دەبینێت و خۆی گەورە، هەتا ئێستاش نەگۆڕاوە، ئەم خزمەتکارییەی سێ بارزانییەکە بۆ تورکەکان کۆنە، بەم شێوەیە (تۆ چی دەڵێیت ئێمە وادەکەین؛ پێیان دەڵێن فەرمانێک دەرکە و بڵێ ماڵی خۆت بسوتێنە با بیسوتێنین)، هەر شتێک داوا بکەن جێبەجێی دەکەن، وشەی “نا” بەرامبەر تورکەکان بەکارناهێنن.

دەتوانین بڵێین پارتی پرۆژەیەکە بۆ تواندنەوەی بزوتنەوەی ئازادیخوازیی کورد؟

ئەیوب بارزانی: سەرانی پارتی، بوونەتە هۆکارێکی سەرەکی کە دۆخی کورد تێکبچێت لە ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵات و باکوریش، لە کۆنەوە لە حەفتاکانەوە ئەم ڕۆڵە دەگێڕن، ڕۆڵی تێکدانی شۆڕشە کوردییەکانیان پێدراوە.